Academia in Motion: promoten van transparant onderzoek en maatschappelijk engagement
‘Academia in Motion betekent voor mij het promoten van transparante, rigoureuze onderzoekspraktijken en van meer interactie tussen wetenschap en de maatschappij.' Ludo Waltman, Open Science Ambassadeur voor Academia in Motion, vertelt hoe hij bijdraagt aan de cultuurverandering binnen Universiteit Leiden naar een open knowledge community. Hij gelooft dat veel traditionele academische normen wetenschappelijke vooruitgang in de weg zitten; het omarmen van open science is essentieel voor een effectievere en een meer betrouwbaar wetenschapssysteem.
Vertel! Hoe hou jij je bezig met onderzoek doen op transparante wijze?
‘Transparant werken betekent voor mij data sets en source codes zo veel mogelijk open delen en artikelen al vóór de peer review beschikbaar maken op preprint servers. Ook betekent het dat ik gebruik maak van open peer review, omdat dit inzicht biedt in de beoordeling van artikelen. Zo kan de kwaliteit van wetenschap beter worden gewaarborgd.
Transparant werken zorgt ervoor dat onderzoek beter gereproduceerd kan worden, dat fouten makkelijker ontdekt kunnen worden, dat feedback breder gedeeld wordt en dat onderzoekers makkelijker op elkaars werken kunnen voortbouwen. Dit alles is essentieel om onze onderzoekspraktijken betrouwbaarder te maken.
Ik kom geregeld onderzoekers tegen die vinden dat ze al heel transparant werken omdat ze hun artikelen open access publiceren. Uiteraard is open access publiceren heel goed maar we kunnen nog veel meer doen.’
Kun je een voorbeeld geven van hoe jij je inzet voor een transparanter onderzoeksproces?
‘Samen met collega’s heb ik het MetaResearch Open Review platform opgezet. Dit platform biedt een alternatief voor traditionele wetenschappelijke tijdschriften en volgt het publish-review-curate model: een artikel wordt eerst als preprint gepubliceerd en vervolgens via open peer review beoordeeld. Op basis van de uitkomsten van dit peer review proces krijgt het artikel een publiek toegankelijke editorial assessment.
In tegenstelling tot traditionele tijdschriften, biedt de editorial assessment geen zwart-wit oordeel (‘accept’ of ‘reject’) maar een korte samenvatting van de sterke en zwakke punten van een artikel. Ik maak mijn eigen werk zoveel mogelijk via MetaROR beschikbaar en zet me als editor en reviewer actief in. Traditionele tijdschriften gebruik ik zo min mogelijk.’
Op welke manier draag jij bij aan de wisselwerking tussen wetenschap en de samenleving?
‘Ik communiceer op allerlei verschillende manieren over m’n onderzoek en ik pas de methode van communiceren aan afhankelijk van het publiek dat ik wil bereiken. Voor wetenschappelijke vakgenoten kunnen traditionele onderzoeksartikelen de beste manier zijn om over m’n werk te communiceren, maar voor een breder publiek gebruik ik blog posts, sociale media of beleidsrapporten.
Misschien nog wel belangrijker is om maatschappelijke partners al in een vroeg stadium bij onderzoeksprojecten te betrekken, en idealiter om onderzoeksprojecten samen met deze partners op te zetten. Dit kan erg uitdagend zijn, maar als het lukt, kan het leiden tot onderzoek met een grote maatschappelijke impact.’
Hoe kunnen collega’s bijdragen aan een beter wetenschapssysteem? En waarom is dit zo belangrijk?
‘Laat je niet leiden door allerlei normen waarvan je eigenlijk niet goed begrijpt waarom je ze zou moeten volgen. In sommige gevallen zijn deze normen niet alleen ineffectief, maar zelfs schadelijk voor goede wetenschap.
Zo worden veel onderzoeksresultaten pas gepubliceerd na een peer review proces dat wel één, twee of drie jaar duurt. Dit leidt tot een grote vertraging in het delen van wetenschappelijke kennis. Ook zorgen gesloten peer review processen ervoor dat we niet goed weten in hoeverre de kwaliteit van wetenschappelijk artikelen echt zorgvuldig is beoordeeld.
Verder leidt de focus op publiceren in zogeheten toptijdschriften ertoe dat artikelen vaak door meerdere tijdschriften worden afgewezen voordat ze ergens voor publicatie worden geaccepteerd. Dit is een frustrerend proces, voor auteurs van artikelen, voor peer reviewers en ook voor redacteuren van tijdschriften. Deze manier van werken zet iedereen enorm onder druk, terwijl het maar zeer de vraag is of de zogeheten toptijdschriften er echt goed in slagen om het beste onderzoek te selecteren.
Terwijl velen van ons worstelen met publiceren in traditionele wetenschappelijke tijdschriften, zijn er andere mogelijkheden die binnen handbereik liggen maar die we toch slechts zeer ten dele benutten. Zo publiceren we in Leiden bijvoorbeeld maar een beperkt deel van onze artikelen op een preprint server. Dit is een gemiste kans.’
Wat wil je collega’s meegeven over onderzoek?
‘Mijn oproep aan collega’s is om verantwoordelijkheid te nemen deze uitdagingen aan te pakken. We moeten traditionele normen in wetenschappelijk onderzoek ter discussie durven stellen en nieuwe manieren van werken, bijvoorbeeld op het gebied van open wetenschap, durven omarmen. Het argument ‘zo doen we het nu eenmaal’ is niet acceptabel. Iedere onderzoeker heeft een verantwoordelijkheid om actief bij te dragen aan een beter wetenschapssysteem.’
Academia in Motion aan Universiteit Leiden
Dit interview is onderdeel van een serie over wat collega's doen om een cultuurverandering op de Universiteit Leiden te ondersteunen. Samen worden we een open knowledge community die nauw verbonden is met de samenleving, en waarin ieders bijdrage aan onze strategische doelen wordt erkend en gewaardeerd. Nieuwsgierig? Bezoek de website van Academia in Motion.