Van fluctuerende hormoonspiegels bij vrouwen, via de inwendige structuur van reuzenplaneten tot de voorgeschiedenis van talen: zes Leidse wetenschappers krijgen een ERC Consolidator Grant.

De één gebruikte 3D-celmodellen om darmkanker te bestuderen, de ander zette machine learning in voor efficiënte bloeddonatie. Voor deze prestaties ontvingen Marieke Vinkenoog en Simon Christian Hansmann op dinsdag 2 september de Krijn Rietveld Memorial Innovation Award.

De financiële sector, productieprocessen en voedselketens. Niet bepaald onderwerpen waar de gemiddelde natuurkundige zich mee bezighoudt, maar wel voor nieuwe hoogleraar Diego Garlaschelli. De rode draad? Complexe netwerken.

Tien Leidse wetenschappers ontvangen een Veni-subsidie van wetenschapsfinancier NWO. Met de subsidie, van maximaal 280.000 euro, kunnen de onderzoekers drie jaar lang hun eigen onderzoeksideeën verder ontwikkelen.

Floske Spieksma spreekt op 1 september haar oratie uit als hoogleraar Mathematische Besliskunde. Een gesprek over wiskundige modellen, Venezuela, bibberende knietjes, de enige vrouw zijn, het casino, intuïtie en vooral plezier in het vak.

‘Onderwijs heeft altijd al heel erg mijn interesse gehad’, aldus de gepassioneerde Michiel Hogerheijde. Hij was al voorzitter van de opleidingscommissie Sterrenkunde en geeft al vele jaren les. Maar sinds 1 oktober is hij ook de nieuwe opleidingsdirecteur bachelor Sterrenkunde. ‘Ik vind het ontzettend…

Sinds begin september is het een feit: onze faculteit heeft een nieuw strategisch plan. Het plan geeft aan waar we de komende jaren samen op inzetten. Is dat belangrijk? Jazeker, vinden bestuurders Suzanne van der Pluijm (bedrijfsvoering) en Bart de Smit (onderwijs). ‘Een strategisch plan heeft als…

Neanderthalers wisten volwassen bosolifanten, de grootste landzoogdieren van de laatste paar miljoen jaar, te verschalken. De Leidse hoogleraar Wil Roebroeks publiceert hierover samen met onder anderen zijn Duitse collega Sabine Gaudzinski-Windheuser in het tijdschrift Science Advances.

Het zal niemand ontgaan zijn dat de digitale dreigingen blijven toenemen. Uit monitoring door onze cybersecurity-experts blijkt dat er continu wordt geprobeerd om ook onze systemen binnen te dringen. Wat doen wij daartegen en hoe kan jij als medewerker bijdragen aan onze cyberveiligheid?

Een nieuwe kijk op publiceren, een breed palet aan kwaliteitscriteria voor onderwijs en onderzoek en veel mogelijkheden om goede werkwijzen te delen en van elkaar te leren. Dit staat in 2025 allemaal op de agenda bij Academia in Motion: een universiteitsbreed programma waarin Open Science en Erkennen…

De Universiteit Leiden wil de beveiliging van haar systemen verhogen. Daarom maakt sinds 1 mei het ‘sneakersteam’ vele kilometers door onze gebouwen. Dit team met diverse specialisten gaat alle meet- en onderzoeksystemen in kaart brengen. Vandaag stelt Roland van Dam, projectmanager van het team, zich…

Bij vrouwen met hartklachten duurt het vaak langer voordat de juiste diagnose wordt gesteld. In haar Annie Romein-Verschoorlezing vertelt hoogleraar Hester den Ruijter over de invloed van hormonen op het hart en het belang van medisch onderzoek dat zich specifiek richt op de vrouw.

Door te bestuderen hoe afzonderlijke DNA-moleculen zich gedragen, kunnen we genetische aandoeningen beter begrijpen en betere medicijnen ontwerpen. Tot nu toe was het één voor één onderzoeken van DNA-moleculen een langzaam proces. Biofysici van de TU Delft en de Universiteit Leiden ontwikkelden een…

Door biomethaan te gebruiken voor de productie van ammoniak, een cruciale chemische stof in de landbouw, kunnen we de klimaatimpact van het proces drastisch verminderen. In een nieuwe pubicatie in One Earth toont milieuwetenschapper Robert Istrate aan dat het zelfs mogelijk is om de productie van ammoniak…

Kunnen we de grootste structuren in het universum onderzoeken door te kijken naar de kleinste deeltjes? Daarover gaat het onderzoek van Lydia Stofanova, promovendus aan de Leidse Sterrewacht en SRON — het Nederlandse instituut voor ruimteonderzoek. Ze bestudeert hoe elementen zoals zuurstof de grootschalige…

Op de ESO-sterrenwacht La Silla in Chile zijn er drie Nederlands-Belgische telescopen in werking getreden. Deze zogeheten BlackGEM-array zal de zuidelijke hemel scannen om op jacht te gaan naar kosmische gebeurtenissen die zwaartekrachtgolven produceren, zoals fusies van neutronensterren en zwarte gaten.…

Voor het eerst kan een internationaal team van wetenschappers onder leiding van de Sterrewacht Leiden en SRON de extreme straalstromen die rond de evenaar van alle reuzenplaneten worden waargenomen met één model verklaren.

Het Europese ruimtevaartagentschap (ESA) heeft een tussentijdse data release gepubliceerd van Gaia, de ruimtetelescoop die de Melkweg in 3D in kaart brengt. De eerste wetenschappelijke artikelen die vandaag zijn gepubliceerd onthullen een half miljoen sterren in de bolvormige sterrenhoop Omega Centauri,…

Geen proefjes en labjassen, maar computers en kunstmatige intelligentie: dit jaar ging de Nobelprijs voor de Scheikunde naar de bedenkers van het baanbrekende AI-model Alphafold. Dit programma voorspelt met indrukwekkende nauwkeurigheid eiwitstructuren aan de hand van hun genetische code. Dat is cruciaal…

Jasper Knoester is de decaan van de Faculteit Wiskunde & Natuurwetenschappen. Hoe gaat het met hem, wat doet hij precies en hoe ziet zijn dag eruit? In elke nieuwsbrief geeft Jasper een inkijkje in zijn leven.

Zijn internationale rechtbanken effectief? Dr. Fatou Bensouda, voormalig hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof in Den Haag (ICC), bespreekt die vraag tijdens haar lezing op het Owada Symposium 2025. De effectiviteit van het ICC hangt af van de lidstaten, zegt ze.

Sterrenkundigen van de Universiteit Leiden hebben - voor het eerst - zeldzame isotopen van koolstof en zuurstof gemeten in onze buur-sterren. Het is een nieuwe manier om de chemische evolutie van ons heelal beter te begrijpen. Het resultaat is vandaag gepubliceerd in het vakblad Nature Astronomy.

Zelfs met de allermodernste technieken is het bijna niet te zien: een kosmische neutrino. Toch is het wetenschappers gelukt dit deeltje in beeld te brengen met een telescoop op 3450 meter diepte in zee. En dat kan helpen om ons universum beter te begrijpen. Leidse deeltjesfysici werkten mee aan dit…

Als symbool van het kwaad staat de Holocaust in het hart van de westerse herinneringscultuur. Maar die herdenking leidt tot heel uiteenlopende inzichten, stelt Cleveringa-hoogleraar Frank van Vree in zijn oratie. Is de geschiedenis een bron van identiteit of kritische reflectie?

‘Academia in Motion betekent voor mij het promoten van transparante, rigoureuze onderzoekspraktijken en van meer interactie tussen wetenschap en de maatschappij.' Ludo Waltman, Open Science Ambassadeur voor Academia in Motion, vertelt hoe hij bijdraagt aan de cultuurverandering binnen Universiteit Leiden…

Deze maand gaat de tijdelijke 'Commissie toetsing ethische aspecten in samenwerkingen' van start. Deze commissie, in het leven geroepen door rector magnificus Hester Bijl, bestaat uit Leidse (oud-)wetenschappers, en zal zich buigen over de (internationale) samenwerkingsverbanden van de Universiteit…

Zijn magnetische velden ouder dan het eerste licht? En hoe hebben ze de ontwikkeling van ons universum direct na de oerknal beïnvloed? Kosmologen uit Leiden, Groningen en Utrecht werken vanaf nu samen om dit te onderzoeken.

Menselijke cellen beschermen hun eiwitten tegen ontvouwen en samenklonteren. Dat ontdekten biofysicus Alireza Mashaghi en zijn team na zeven jaar diepgaand onderzoek naar de vouwmechanismen van eiwitten. Met een nieuwe, baanbrekende methode slaagde het team erin om een afzonderlijk eiwit te vouwen en…

De digitale studie-omgeving van de universiteit wordt uitgebreid met het Leids studentenportaal: één plek waar studenten alle informatie kunnen vinden om hun studie te organiseren.

Tot ons grote verdriet is onze dierbare collega Andrea Evers op maandag 4 augustus 2025 overleden. Sinds 2013 was Andrea verbonden aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Universiteit Leiden, als hoogleraar Gezondheidspsychologie. Ze was een onmiskenbare drijvende kracht, binnen het Instituut…

Astronomen hebben met de James Webb Space Telescope een nieuw ‘deep field’ vastgelegd van Pandora's Cluster (Abell 2744). De beelden laten nooit eerder vertoonde details zien. De resultaten zijn beschreven in vier wetenschappelijke artikelen. Leidse astronomen Marijn Franx en Mariska Kriek werkten mee…

Als experiment liet student Alicia Cai zich tijdens het schrijven van haar scriptie louter door AI-tools begeleiden zoals ChatGPT en Claude. Pas na voltooiing beoordeelde hoogleraar Bas Haring, die het experiment bedacht, haar scriptie. Welke inzichten leverde dit op?

Zoekmachines proberen steeds beter onze vragen te beantwoorden. En chatbots gaan steeds vaker het internet op om op zoek te gaan naar relevante bronnen. ‘Zoekmachines en chatbots zullen steeds meer vervlochten raken’, zegt hoogleraar Suzan Verberne.

De jaarlijkse LION Image award gaat naar de foto van een 30 micrometer lang 3D-geprint bootje dat in oktober viraal ging, ingediend door Rachel Doherty van de groep van Daniela Kraft.

Een volledig nieuwe AI-toepassing bedenken om de werkdruk te verlagen: die uitdaging gingen dertien teams van vindingrijke collega’s aan met hun deelname aan het AI Cocreatie Lab. Tijdens de slotbijeenkomst in het Academiegebouw lieten deelnemers hun pitchfilmpjes zien en maakte een deskundige jury…

Voor goed onderzoek is het nodig om buiten de grenzen van vakdisciplines te kijken, stelt hoogleraar moleculaire en cellulaire biochemie Remus Dame in zijn oratie op 10 mei. Zo zouden processen die plaatsvinden op DNA niet alleen moeten worden onderzocht in een reageerbuis maar ook in levende cellen…

Een internationaal onderzoeksteam heeft voor het eerst het moment vastgesteld waarop zich planeten begonnen te vormen rond een andere ster dan onze zon. Met behulp van de ALMA-telescoop, waarin de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) partner is, en de James Webb ruimtetelescoop (JWST), hebben ze het…

Na een traject van bijna een jaar kunnen de nieuwe collegiale instituutsbesturen in de instituten van onze faculteit van start. Daarmee geven we invulling aan een nieuwe, moderne en eigentijdse manier van besturen. Bijna alle rollen in de instituutsbesturen zijn ingevuld. Voor een aantal plekken loopt…

Thomas Moerland studeerde geneeskunde en wiskunde in Leiden en heeft een fascinatie voor het ontstaan en de werking van intelligentie. Hij bundelde dat allemaal in een populair-wetenschappelijk boek: Van IQ naar AI.

SOLO verstrekt sinds 2016 Grassroots en Grass shoots subsidies aan docenten met innovatieve onderwijs-ideeën. Bekijk hier een overzicht van eerdere deelnemers.

Onderwijs

Onderwijs

Kunst en vrije tijd, Kunst en vrije tijd

Lezing, Tuesday Talks: Science Insights

Cursus

Lezing

Congres/symposium

Lezing

Achttien onderzoekers van de Universiteit Leiden krijgen een Veni-subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Deze beurs biedt veelbelovende jonge wetenschappers de mogelijkheid om gedurende drie jaar hun eigen ideeën verder te ontwikkelen.

Lezing, Oort lecture