Een team van Europese sterrenkundigen onder Leidse leiding heeft ontdekt dat stofdeeltjes rond een ster al samenklonteren voordat de ster volgroeid is. Deze samengeklonterde stofdeeltjes zijn de eerste stap in de vorming van planeten. De onderzoekers publiceren hun ontdekking in het vaktijdschrift Nature…

In Duitsland, Amerika en zelfs in Vietnam: overal ter wereld werd de Leidse ontdekking gedeeld van de geboorte van twee planeten. Astronoom Sebastiaan Haffert wist met zijn team voor het eerst meerdere planeten in wording vast te leggen en publiceerde zijn bevindingen in Nature Astronomy. Een unieke…

Dave Lommen heeft ontdekt dat planeetvorming in een proto-planetaire schijf een verbazingwekkend homogeen proces is. Daarvoor bestudeerde hij met verschillende telescopen het stof zoals zich dat rond jonge sterren bevindt. Het onderzoek naar schijven rond jonge sterren staat centraal in “The first steps…

Astronomen willen het heelal begrijpen, van de Oerknal tot nu, en hoe dit verder zal gaan. In Leiden concentreren ze zich daarbij op twee vragen: 'Hoe ontstaan sterren en planeten? en 'Hoe ontstonden in het jonge heelal sterrenstelsels en zwarte gaten?' Een nieuwe generatie telescopen – net klaar of…

In de grote gaswolken rondom jonge sterren vinden onder extreme omstandigheden chemische reacties plaats. Daarbij ontstaan zowel kleine moleculen, zoals water en keukenzout, als grote, complexe moleculen die kunnen fungeren als bouwstenen van het leven. Deze astrochemie onderzoeken we in Leiden met…

Met 8,9 miljoen euro van de Deense National Research Foundation gaan de Universiteit van Aarhus en de Leidse Sterrenwacht in 2020 het Center for Interstellar Catalysis (InterCat) oprichten. Het centrum staat onder leiding van Aarhus-professor Liv Hornekær. In Leiden wordt het onderzoek verricht door…

Een internationaal team van onderzoekers onder leiding van Alice Booth (Universiteit Leiden) heeft methanol ontdekt in het warme gedeelte van een planeetvormende schijf. Het methanol kan daar niet ontstaan zijn en moet uit de koude gaswolken komen waaruit de ster en de schijf zijn gevormd. Het methanol…

Ons zonnestelsel ontstond waarschijnlijk op dezelfde manier als de meeste andere planetenstelsels bij ons in de buurt. Dat blijkt uit Duits-Oostenrijks-Nederlands onderzoek aan meer dan 870 planeetvormende schijven in de Orionwolk A. De vijf onderzoekers, onder wie drie van de Leidse Sterrewacht, publiceren…

Xander Tielens, hoogleraar fysica en chemie van de interstellaire ruimte, krijgt een ERC Advanced Grant voor de studie van polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) in de ruimte. De combinatie van astronomische observaties, computermodellen en labonderzoek maakt het onderzoek zeer interdisc…

Xander Tielens, hoogleraar Fysica en Chemie van de Interstellaire Ruimte, heeft op vrijdagmiddag 7 september tijdens een feestelijke bijeenkomst in de Nieuwe Kerk in Den Haag zijn Spinozapremie in ontvangst genomen.

Een internationaal team van astronomen, waaronder Leidenaar Christian Ginski, heeft nog nooit eerder waargenomen structuren ontdekt in een stofschijf rond een nabije ster. Publicatie in Nature op 8 oktober.

Het Institute for Advanced Study heeft astronoom en chemicus Ewine van Dishoeck benoemd tot lid van de Board of Trustees, met ingang van 5 mei 2018.

Astronomen, onder leiding van Nienke van der Marel, hebben met de ALMA telescoop de sterkste aanwijzing tot nu toe gevonden dat in de schijven van gas en stof rond vier jonge sterren recent planeten zijn ontstaan. Publicatie in Astronomy & Astrophysics.

Zoals geologen aardbevingen bestuderen om meer te weten te komen over het binnenste van de aarde, kijken sterrenkundigen naar sterbevingen. Maarten van Hoven deed onderzoek naar trillingen van magnetars, neutronensterren met een extreem sterk magnetisch veld. En ontdekte dat het standaardmodel dat astronomen…

Tobin

De helft van alle sterren van het formaat van de zon, is onderdeel van een dubbelstersysteem. Dat betekent dat er twee bollen in het midden zijn in plaats van één. Dat maakt de zwaartekracht in dergelijke stelsels een stuk ingewikkelder. Hoogleraar Observationele Astrofysica Ignas Snellen bespreekt…

Een internationaal team onder leiding van Leidse astronomen heeft diverse moleculen gevonden in ruimte-ijs op de donkerste en koudste plekken van een grote stervormende wolk. Ze deden dit met behulp van de Webb-telescoop. De ontdekking laat zien dat de chemische ingrediënten voor grotere en complexe…

Onderzoek met de ALMA-telescoop waaraan ook de Leidse wetenschappers John Tobin en Steven Bos meewerkten, heeft voor het eerst de sneeuwgrens van water binnen een protoplanetaire schijf in beeld gebracht. Publicatie in Nature op 14 juli

Een internationaal team van sterrenkundigen waaronder ook Leidse wetenschappers publiceert het beeld van een jonge ster met een omringende stofschijf die nog steeds gevoerd wordt vanuit de omgeving. Het verschijnsel rond de ster SU Aur kan verklaren waarom zoveel exoplaneten niet netjes uitgelijnd zijn…

Kalle Torstensson en Huib Jan van Langevelde hebben met behulp van de MERLIN-radiotelescoop laten zien dat magneetvelden ook een belangrijke rol spelen bij de geboorte van zware sterren.

Methanol, een complex organisch molecuul, is opgespoord in de protoplanetaire schijf rond een ster. Dat publiceert een team van onderzoekers onder leiding van de Leidse sterrenkundige Catherine Walsh in Astrophysical Journal Letters. Deze doorbraak helpt astronomen het ontstaan van leven te begrijpe…

Sterrenkundigen hebben met de Herschel-ruimtetelescoop voor het eerst koude waterdamp gevonden in een planeetvormende schijf rond een jonge ster. Dit duidt erop dat deze schijf grote hoeveelheden water bevat. In het heelal zijn wellicht veel meer planeten met water. Het onderzoeksteam van de Leidse…

Wetenschappers onder leiding van Leids astronoom Sebastiaan Haffert hebben een afbeelding gemaakt van twee planeten die als een stofzuiger een spoor trekken in de planeetvormende schijf rond een jonge ster. Het is pas het tweede keer dat het gelukt is een meervoudig exoplaneetsysteem direct te fotog…

Astronomen hebben met behulp van ESO’s Very Large Telescope het meest heldere sterrenstelsel ontdekt dat tot nu toe in het vroege heelal is aangetroffen. Ook hebben ze sterk bewijs gevonden dat het stelsel sterren van de eerste generatie bevat. Het team, met de Leidse astronomen David Sobral, Jorryt…

NASA’s telescoop SOFIA geeft een nieuw kijkje in de chemie nabij jonge sterren: de geboorteplaats van nieuwe planeten. De Leidse promovendus Andrew Barr schrijft erover in de Astrophysical Journal. Hij en zijn collega’s vonden enorme hoeveelheden water en organische moleculen in de wervelende, schijfvormige…

'Wat als we één avond alle lichten uitdoen. Dat idee dook af en toe in mijn hoofd op. En op een dag vertelde ik het aan een taxichauffeur, en hij zei:

Planeten ontstaan doordat minuscule stofdeeltjes zich verzamelen zich in zogeheten stofvallen in schijven rond jonge sterren, waar ze verder kunnen groeien. Deze groei van stofdeeltjes is de start van planeetvorming. Dat blijkt uit het onderzoek van Nienke van der Marel, waarop ze op 29 september cum…

Haar vakgebied is de moleculaire astrofysica, en daarin mag ze zich de meest geciteerde wetenschapper noemen. In het jaar van de astronomie kan het dus niet anders dat zij de diesrede houdt in de universiteit met het oudste sterrenkundig instituut ter wereld. Over de nieuwste ontwikkelingen in het vak,…

Een team met Leidse sterrenkundigen heeft watermoleculen waargenomen die zich met een snelheid van meer dan 200.000 km per uur van een jonge, zonachtige ster af bewegen. Dit is 80 keer zo snel als een kogel uit een AK47-geweer.

De derde Honours Academy-ster werd tijdens de opening van het academische jaar van de Honours Academy op dinsdag 6 oktober 2015 uitgereikt aan Jan Sleutels, docent in het Honours College Humanities Lab van de Faculteit Geesteswetenschappen en blokcoördinator in het Pre-University College.

Een internationaal team onder leiding van de Leidse sterrenkundige Paul van der Werf heeft ontdekt dat zich rond een zwart gat in het jonge heelal een ondoorzichtige schijf van gas en stof bevindt waarin in hoog tempo jonge sterren ontstaan. Het team deed de onverwachte ontdekking bij een succesvolle…

Langs ruimtepuin vlakbij huis gaan we steeds verder, tot we uitkijken over waaiers van sterrenstelsels. Gewoonlijk maken schoolklassen deze reis, in het mobiele planetarium dat op school komt. Vandaag mag iedereen mee, gewoon vanaf de bank. Je mag al je vragen stellen: 'Als het heelal geen centrum heeft,…

Ons zonnestelsel heeft in zijn beginjaren mogelijk flink te lijden gehad van een ster die vlakbij explodeerde. Dat concludeert een Nederlands-Hongaars onderzoeksteam onder leiding van Simon Portegies Zwart op basis van gedetailleerde computerberekeningen. Het scenario zou verscheidene lastig te duiden…

Voor het eerst hebben astronomen complexe organische moleculen gedetecteerd in de protoplanetaire schijf rond een jonge ster. De ontdekking, gedaan met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili, bevestigt opnieuw dat de omstandigheden waaruit aarde en zon zijn voortgekomen niet…

Een team van sterrenkundigen onder leiding van wetenschappers van de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam heeft via directe beeldvorming een reuzenplaneet ontdekt op enorme afstand van een zon-achtige ster. Waarom die planeet zo zwaar is en hoe die daar verzeild is geraakt, is nog een…

Vanavond om 21:25 uur op NPO 1: Heel Nederland kijkt sterren. Een reis door de ruimte, live vanuit de Oude Sterrewacht in Leiden.

Waarschijnlijk hebben astronomen met ESO’s Very Large Telescope voor het eerst een planeet-in-wording waargenomen die nog in een dikke schijf van gas en stof genesteld zit. De ontdekking is gedaan door een internationaal team van astronomen, onder wie Matthew Kenworthy van de Universiteit Leiden. Indien…

Nathalie Schnabl, masterstudent Encyclopedie en Filosofie van het Recht, blikt in dit verslag terug op de lezing 'Verlangen naar gerechtigheid in Dante’s Divina Commedia' die door Maarten Neutenboom werd verzorgd op 15 december 2016. Dit is de vierde lezing in de lezingenreeks Recht en Literatuur…

Met beide benen op de grond, maar toch met je hoofd in de wolken. Het nieuwe boek ‘Wandelen tussen de sterren’ van emeritus-hoogleraar Jos van den Broek vertelt over de Leidse link met natuur- en sterrenkunde. Met de wandelgids in de hand ontdekt de lezer gebouwen, voorwerpen én personen die iets met…

Een team van astronomen onder Nederlandse leiding heeft ontdekt dat zware sterren anders ontstaan dan hun kleine broertjes en zusjes. Waar kleine sterren vaak een geordende schijf van stof en materie om zich heen hebben, is de materiaalaanvoer bij grote sterren een chaotische puinhoop. De onderzoekers…

Astronomen van onder meer de Sterrewacht Leiden hebben een ongebruikelijke begeleider ontdekt van een zeer jonge ster in het sterrenbeeld Orion. Dat grote object, mogelijk een planeet, schuift iedere 2,5 jaar voor de ster langs, waardoor het sterlicht met 20 procent wordt gedimd. Binnenkort verschijnt…

Voor het eerst is het gelukt de driedimensionale beweging van individuele sterren in een sterrenstelsel buiten de Melkweg te meten. Een Gronings-Leidse onderzoek geeft een inkijkje in de verdeling van de donkere materie die het stelsel domineert. Ze publiceren hun bevindingen op 27 november in Nature…