Promotie
Minderheidskabinetten in Nederland en Denemarken
- C. Smit
- Datum
- donderdag 9 oktober 2025
- Tijd
- Bezoekadres
- Lokhorstkerk
Pieterskerkstraat 1
2311 SV Leiden
Promotor(en)
Samenvatting
De laatste jaren wordt vaak gepleit voor de vorming van een minderheidskabinet. Minderheidskabinetten hebben meerdere voordelen. Ze kunnen bijvoorbeeld leiden tot daadkrachtiger bestuur en betere parlementaire controle. Desondanks eindigt elke kabinetsformatie steevast met de vorming van een meerderheidskabinet. In dit proefschrift staat de vraag centraal waarom in Nederland geen minderheidskabinetten worden gevormd, en hoe het staatsrecht aangepast zou moeten worden om dat wel mogelijk te maken.
De belangrijkste conclusie is dat sinds 1939 de regel geldt dat de kabinetsformatie in eerste instantie gericht is op de vorming van een meerderheidskabinet. Deze regel is ontstaan doordat Kamerleden verwachten dat zij alleen invloed kunnen uitoefenen op het regeringsbeleid als hun partij ook daadwerkelijk in de regering zit. Vanuit de oppositie hebben zij juist relatief weinig invloed. Daarom zullen oppositiepartijen het niet snel accepteren dat zij niet in het kabinet zitten. Daardoor is de kans groot dat zij een minderheidskabinet spoedig laten sneuvelen (een minderheidskabinet is immers afhankelijk van de oppositie om meerderheden te vinden).
Uit een vergelijking met Denemarken, waar vrijwel altijd een minderheidskabinet wordt gevormd, blijkt dat oppositiepartijen daar meer middelen hebben om het regeringsbeleid te beïnvloeden. Om van minderheidskabinetten een duurzaam alternatief voor meerderheidskabinetten te maken, is het nodig de positie van de oppositie aanzienlijk te versterken. Daarbij valt onder meer te denken aan rechten voor parlementaire minderheden. Een voorbeeld hiervan is dat op verzoek van vijftig Kamerleden de behandeling van een controversieel wetsvoorstel uitgesteld zou kunnen worden tot na de Kamerverkiezingen.
Proefschriften
Ongeveer een week na de promotie zijn proefschriften van Leidse promovendi digitaal beschikbaar via het Leids Repositorium. De proefschriften op deze site zijn vrij toegankelijk. Alleen in sommige gevallen rust er een tijdelijk embargo op een proefschrift en wordt het proefschrift pas later volledig beschikbaar gesteld.
Persvragen (alleen journalisten)
071 - 527 1521
nieuws@leidenuniv.nl
Algemene informatie
Bureau Pedel
pedel@bb.leidenuniv.nl
071 527 7211