Liveable Planet ziet Duitse universiteit als inspiratiebron voor 'Liveable Planet Academy'
Het interdisciplinaire programma Liveable Planet van de Universiteit Leiden werkt aan een 'Liveable Planet Academy' als vervolg op haar activiteiten. Het coördinatieteam bezocht de transdisciplinaire Leuphana Universiteit (Duitsland) om inspiratie op te doen voor de opzet van de academy.
Liveable Planet (LP), een van de negen interfacultaire stimuleringsprogramma's, zette zich de afgelopen jaren in voor het bevorderen van duurzame transities. Als vervolg op dit project heeft het LP-coördinatieteam een plan opgesteld voor een Liveable Planet Academy, gericht op het opbouwen van transdisciplinaire wetenschap, onderzoek en onderwijs. Ter inspiratie voor dit initiatief brachten enkele LP-vertegenwoordigers een bezoek aan de Leuphana Universiteit in Lüneburg, Duitsland. Leuphana is de enige universiteit in Europa die specifiek is opgericht om duurzaamheidsonderwijs en -onderzoek te bevorderen, via interdisciplinaire en transdisciplinaire activiteiten. ‘Het Liveable Planet-team gelooft dat de Universiteit Leiden een koploper kan worden als ze haar transdisciplinaire activiteiten en faciliteiten verder ontwikkelt, zoals geïnspireerd door dit bezoek’, zegt coördinator Gerard Breeman.
De visie van Leuphana
De belangrijkste kracht van Leuphana ligt in het samenbrengen van sociale en natuurwetenschappen in één faculteit Duurzaamheid, wat interdisciplinair onderzoek en onderwijs aanzienlijk vergemakkelijkt. Leuphana stelt studenten centraal in haar filosofie en activiteiten. Ze vertrouwen erop dat studenten zelf kunnen bepalen welke kennis ze willen bijdragen aan de maatschappij.
De transdisciplinaire visie van Leuphana wordt tastbaar wanneer studenten en medewerkers kennis van burgers en praktijkmensen leren te gebruiken, communicatieve vaardigheden te ontwikkelen die verder gaan dan alleen interviewen, onderzoeksethiek te integreren en in staat worden gesteld om persoonlijke verhalen te ontwikkelen. Al die vaardigheden leiden uiteindelijk tot kennis en innovaties voor externe partners, en tot wetenschappelijke output.
Een essentieel mechanisme hierbij is het aanbieden van het 'Leuphana-semester' aan de 1400 alle bachelorstudenten. Zij volgen identieke vakken tijdens hun eerste semester, waarmee een gemeenschappelijke basis, een gedeelde visie en een academische aanpak worden gecreëerd. Het uniforme 'Leuphana Semester' omvat een methoden-module, een data- en AI-module, modules over 'kennistransformatie' en 'kennisproductie', ethiek en een jaarlijks keuzevak.
Fysieke locatie essentieel
Transdisciplinaire projecten vergen veel coördinatie en inspanning. Daarom is een sterke administratieve structuur cruciaal voor een soepel verloop van alle programma’s. Om dit te realiseren, beschikt Leuphana over een Centrum voor Transdisciplinair Onderwijs en een Case Study Office. Bovendien worden projectmetadata centraal opgeslagen en zijn ze toegankelijk, ook voor maatschappelijke partners, evenals overzichten van de onderzoeksmethoden voor transdisciplinaire projecten.
De fysieke locatie van de universiteit is essentieel, met diverse ontmoetingsruimtes om samenwerking, creativiteit, overleg en discussie te stimuleren. Leuphana wil daarnaast een zogeheten Transformatielab oprichten om bestaande academische relaties te versterken en nieuwe projecten op te starten. Het lab zal zich richten op de ontwikkeling van transformatiekennis, waarbij stakeholderdialoog met bedrijven, burgers (citizen science) en overheden wordt gecombineerd met artistieke elementen.
Leiden kan 'transdisciplinaire koploper' worden
‘De Liveable Planet Academy zou de verschillende bestaande transdisciplinaire en interdisciplinaire ervaringen van onze universiteit kunnen bundelen en ondersteuning kunnen bieden bij de ontwikkeling van interdisciplinaire cursussen en methoden, naar het voorbeeld van het Centre for Transdisciplinary Teaching van Leuphana en het Case Study Office’, zegt Breeman. ‘Daarnaast zou een dergelijke academie praktische ondersteuning kunnen bieden voor het opzetten van living labs, citizen science-initiatieven of co-teaching formats kunnen ontwikkelen. Het kan inspirerende ontmoetingsplekken creëren waar het publiek kennismakelaars kan ontmoeten, of dit nu studenten of medewerkers zijn. Waar een Liveable Planet Academy kan dienen als operationeel knooppunt, zou de motor van een dergelijke academie een transformatielab kunnen zijn zoals dat van Leuphana, waar nieuwe ideeën en vormen van de academia worden bedacht, besproken en getest.’
Zo'n transformatielab zou goed passen bij onze zeven faculteiten en een unieke positie creëren in de regio en in Nederland, vindt Breeman. 'Het LP-team denkt dat het nuttig zou zijn om te beginnen met het onderwijzen van alle nieuwe Bachelor-studenten over Leidse duurzaamheidsethiek, -normen en -waarden, en over enkele algemene aspecten van onderwijs en opleiding. Tot slot gelooft het team dat de de universiteit de keuzes die studenten moeten maken, in een omgeving met overweldigende keuzes, beter moet faciliteren.’
Volgende stappen
Liveable Planet wil nu meerdere vervolgstappen gaan zetten, vertelt Breeman. ‘Alllereers: het oprichten van een Transformatielab om de Liveable Planet Academy te creëren en om transdisciplinaire onderwijs- en onderzoeksmodules te bevorderen. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheid om een algemene inleidende cursus over duurzaam welzijn te creëren, die in verschillende onderwijsprogramma's kan worden geïntegreerd. We ontwikkelen nieuwe kennissessies en andere evenementen met de gemeente Den Haag, organiseren volgend jaar mee aan het interdisciplinaire Una Europa Studentencongres in Leiden. Via het Buurtlab 070 gaan we op een urban roadtrip om nieuwe duurzaamheidsvragen te verzamelen die leven onder de inwoners van Den Haag. Tot slot zou het fantastisch zijn als wij een fysieke locatie krijgen binnen de universiteit.’
Bannerfoto: het hoofdgebouw van de Leuphana-universiteit.