ASTRON en de Universiteit Leiden beginnen samen een nieuwe leerstoel over sterrenkunde en AI. Bijzonder hoogleraar Joeri van Leeuwen gaat deze positie vullen.

Drie Leidse fundamentele onderzoeken binnen de natuurkunde, chemie en medische wetenschap krijgen geld van wetenschapsfinancier NWO. Het gaat om onderzoek naar het magnetisch veld van het heelal, de rol van myeloïde cellen bij kankerimmunotherapie en de evolutie van oereiwitten.

Met zijn slimme meetmethoden was Ignas Snellen de eerste die met zijn team onder andere koolmonoxide ontdekte bij exoplaneten. Voor zijn pionierswerk ontvangt de Leidse astrofysicus de Spinozapremie, de belangrijkste wetenschapsprijs van Nederland. Dankzij de premie van 2,5 miljoen euro kan zijn onderzoeksgroep…

Hoe worden superzware zwarte gaten geboren? Die vraag probeert sterrenkundige Elena Maria Rossi te beantwoorden. Maar hoe onderzoek je iets wat niet is te zien?

De beweging van deeltjes in het heelal beschrijven. Dat is wat een groep astronomen van de Sterrewacht in Leiden doen aan de hand van simulaties. Hoogleraren Joop Schaye en Koen Kuijken spreken over de nieuwste ‘FLAMINGO-simulatie’ in de Volkskrant en Trouw.

Hoe ontstaan moleculen in de ruimte, en hoe evolueren ze? En hoe bepaalt dat uiteindelijk de chemische samenstelling van planeten en hun atmosferen? Het Dutch Astrochemistry Network (DANIII) krijgt 1,6 miljoen euro van NWO om dat uit te zoeken. Een grote groep Leidse astronomen en chemici neemt draagt…

Het heelal is voor het grootste gedeelte leeg. Dus hoe zwaar kan het nou zijn? Quest vroeg aan hoogleraar Observationele Kosmologie Henk Hoekstra om het voor ze uit te rekenen, maar dat blijkt zo gemakkelijk nog niet.

Met meer dan duizend kilometer per seconde razen ze voort: de allersnelste sterren in ons Melkwegstelsel. Promovendus Fraser Evans deed onderzoek naar deze ongrijpbare hypersnelle sterren en ontdekte dat ze ons veel kunnen leren over bijvoorbeeld zwarte gaten en supernova’s.

Het bewijs dat een quantumcomputer sneller is dan een normale is een stap dichterbij gekomen. Na een doorbraak in het versnellen van klassieke algoritmen, toonden onderzoekers Vedran Dunjko en Casper Gyurik aan dat slechts één quantumalgoritmen zijn klassieke tegenhanger kon verslaan. Ze vertellen over…

Simulaties kunnen ons veel leren over het heden, verleden en de toekomst van het heelal. Sterrenkundigen gebruiken ze dus graag in hun onderzoek. Des te groter de simulatie, des te beter. Leids onderzoeker Evgenii Chaikin vertelt in KIJK Magazine waarom.

Tienduizenden computers die maandenlang aan het rekenen zijn. Dat gebeurt nu bij het Flamingo-project onder leiding van Joop Schaye. Bij dit project maken onderzoekers de grootste computersimulatie van het heelal ooit. Hierover vertelt Schaye bij een podcast van BNR.

De Euclid-missie van ESA moet de donkere kant van het heelal blootleggen. Maar hoe? Hoogleraar Observationele kosmologie Henk Hoekstra legt het uit in zijn interview met Space Team Europe. Hij gebruikt verhelderende voorbeelden zoals... een zwembad! Luister naar Henk Hoekstra om te begrijpen hoe Euclid…

Een vasthoudende postdoc-onderzoeker haalde hoogleraar Marc Koper over om onderzoek te doen naar de zuurstofreductie-reactie. In Kopers ogen was daar weinig interessants te halen. Maar prompt ontdekten ze een heel nieuwe manier om brandstofcellen op waterstof en zuurstof te verbeteren. Hun artikel verscheen…

Met de nieuwe Euclid-satelliet gaan wetenschappers een groot deel van de hemel in kaart brengen. De satelliet van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA geeft hen straks een beter zicht op sterrenstelsels en materie in het heelal. Hoogleraar Galactische Sterrenkunde Koen Kuijken krijgt samen met een…

Na tien jaar en één dag heeft de Sterrewacht een nieuwe bestuurder. Per 1 september zet Ignas Snellen de lijnen uit voor het astronomisch instituut. In dit interview leer je Ignas kennen. Nou ja, een beetje dan. Daarom legden we hem ook nog vijf dilemma’s voor en vroegen de mensen om hem heen wie hij…

Minuscule elementaire deeltjes die vanuit de ruimte op aarde botsen, kunnen ons een inkijk geven in de verre objecten waar ze vandaan komen. Maar dan moet je ze wel eerst weten te vangen. Met een Vidi-subsidie van NWO gaat onderzoeker Sjoert van Velzen ‘op jacht’ naar neutrino's die afkomstig zijn van…

Weet je nog, al die geneesmiddelen die halsoverkop als potentieel medicijn tegen COVID-19 werden ingezet? Bij een eventuele volgende pandemie willen we sneller en efficiënter een goede behandeling kunnen aanbieden. Daarom gaat een team onder leiding van Coen van Hasselt een platform ontwikkelen dat…

Van telescopen tot sciencefiction: in één semester ontdekken studenten zonder natuur- of sterrenkundige achtergrond het heelal. De eerste lichting studenten begon afgelopen maand aan de nieuwe minor Our Universe.

Zoeken naar atmosferen rondom planeten buiten ons zonnestelsel is zoeken naar buitenaards leven. Sterrenkundige Sebastian Zieba gebruikte data van de James Webb Space Telescope om kleine rotsachtige exoplaneten te bestuderen, maar vond nog geen buitenaardse wezens. Toch zijn zijn bevindingen erg interessant…

Lezing

Lezing, Studium Generale

Een internationaal team van astronomen heeft een groot reservoir van heet gas ontdekt in de cluster-in-wording rond het Spinnenwebstelsel. De sterrenkundigen voorspellen, mede op basis van dat hete gas, dat de cluster-in-wording zal uitgroeien tot een van de grootste objecten in het heelal. Daardoor…

Oratie

Bijzonder nieuws voor Sterrewacht Leiden: twee onderzoeksteams hebben een prestigieus ALMA Large Programme toegewezen gekregen. Daarmee mogen ze met een van de krachtigste telescopen ter wereld onderzoeken hoe sterrenstelsels in het vroege heelal zijn ontstaan en zich hebben ontwikkeld.

Elena Maria Rossi is gefascineerd door zwarte gaten. Haar benoeming tot hoogleraar was een lang gekoesterde wens, mede omdat er zo weinig vrouwelijke hoogleraren zijn in haar vakgebied. ‘Mijn benoeming is ook voor Sterrewacht Leiden een mijlpaal.’

Gerrit Dijkstra, universitair docent bij het Instituut Bestuurskunde, schrijft in een opiniestuk in Trouw hoe het ‘inlichtenbureau’, dat sinds 2001 controleert op fraude bij burgers, zelf aan iedere controle onttrokken is.

De kans om een nieuw, spannend onderwerp te onderzoeken. Dat is hoe Lennart Schada von Borzyskowski zijn succesvolle beursaanvraag voor de NWO XS-beurs noemt. Deze 50.000 euro zal de onderzoeker van het Instituut Biologie Leiden (IBL) spenderen aan het ontwikkelen van een nieuwe methode om op duurzame…

Het Europees Ruimteagentschap (ESA) heeft de eerste beelden vrijgegeven van de Euclid ruimtetelescoop. De telescoop is gelanceerd op 1 juli 2023. Hoogleraar Galactische sterrenkunde Koen Kuijken bespreekt de nieuwe foto’s in het NOS Radio 1 Journaal.

Onderzoekers van de Universiteit Leiden analyseerden bijna dertig jaar communicatie over astrobiologie. Nieuwsartikelen bleken het meest speculatief, vooral via citaten van wetenschappers. Vooral onderzoek naar exoplaneten gaat vaak gepaard met hoge verwachtingen over buitenaards leven, schrijven zij…

Oratie

Precies zestien jaar na de opening van de Large Hadron Collider in Zwitserland (CERN) legt Ivo van Vulpen, bijzonder hoogleraar wetenschapscommunicatie van de Universiteit Leiden, op Radio 1 uit wat dit apparaat ons gebracht heeft. Zijn alle verwachtingen van de wetenschappers van toen uitgekomen?

Nieuwe stoffen identificeren om antibioticaresistente bacteriën te bestrijden. Onderzoekers van Leiden Universiteit en VU Amsterdam bundelen hun krachten om dit waar te maken, met een project gefinancierd door NWO’s Open Technologieprogramma (OTP). De samenwerking heeft bijna een miljoen euro toegekend…

In de samenleving van nu lijkt alles drukker en luidruchtiger geworden, maar is dat ook echt zo? En bestaat er een complete stilte? Hoogleraar Marcel Cobussen vertelt hoe we onze rust niet zozeer in stilte vinden, maar in ons eigen bewustzijn.

De eerste editie van het Leiden Essay Film Festival kon in diverse media op aandacht rekenen.

Hoe uniek is het menselijke vermogen om te leren en zich aan te passen aan de omgeving? Met veldonderzoek - in het regenwoud en in dierentuin Artis - onderzoekt primatoloog Karline Janmaat op welke manier mensen en andere primaten zich aanpassen aan de omgeving in hun zoektocht naar voedsel. Als hoogleraar…

In een wervelende mix van wetenschap, natuur en kunst brengt de expositie Planten & Planeten beide werelden samen. De expositie is vanaf 7 februari vijf jaar lang te zien in de Oude Sterrewacht in de Hortus botanicus.

Er zijn nog meer moleculen denkbaar als mogelijk kandidaat-medicijn dan er sterren in het heelal zijn. Hoe kun je die moleculen ooit efficiënt identificeren? Hoogleraar AI en medicinale chemie Gerard van Westen: 'Ik ga kunstmatige intelligentie inzetten als copiloot om geautomatiseerd op zoek te gaan.'…

Persoonlijkheid is erfelijk bij zebravissen. Dat blijkt uit onderzoek van Christian Tudorache en zijn team, dat is gepubliceerd in BMC Neuroscience.

Het opslaan van energie is een van de grootste uitdagingen in de energietransitie. Waterstof biedt een uitkomst. Scheikundige Daan den Boer onderzoekt hoe de chemische reactie die nodig is om energie in waterstof op te slaan efficiënt en goedkoop kan verlopen.

Een internationaal team onder leiding van sterrenkundigen van de Universiteit Leiden heeft met laboratoriumexperimenten aangetoond dat zwavel onder ijzige heelalcondities kan binden met ammonium en als zout op stof en kiezels kan plakken. Het zo ontstane zwavelzout helpt niet alleen het mysterie van…

Jager-verzamelaars vergaren hun voedsel met complexe gender-specifieke verzameltechnieken voor een relatief stabiele en diverse toevoer van energie. Nieuw onderzoek toont aan dat de specialisatie van jongens en meisjes al op zeer jonge leeftijd start. Waarschijnlijk ontwikkelden mensen hierdoor een…

Postdoc Willem Bruin werkt sinds vorig jaar samen met Moji Aghajani aan onderzoek naar jongeren met angststoornissen. Zijn werk bouwt voort op zijn promotieonderzoek, waarin hij met grote consortia samenwerkte en machine learning-methoden gebruikte om voorspellende modellen te ontwikkelen ter ondersteuning…

Lezing

Oratie

Niet alleen donkere materie, maar ook gewone materie en donkere energie worden gevolgd in de grootste kosmologische computersimulatie ooit. In de FLAMINGO-simulatie zie je over de loop van miljarden jaren virtuele sterrenstelsels en clusters van sterrenstelsels ontstaan. Dat is geen makkelijke klus:…

Werkt zwaartekracht hetzelfde als je kijkt naar de grootste schalen in ons universum? Dat gaat de Leidse natuurkundige Alessandra Silvestri onderzoeken met een ERC Consolidator-beurs van 2 miljoen euro. ‘We gaan ervan uit dat het zo is, maar we weten het eigenlijk niet.’

Hoe ontstaan sterrenstelsel? Daar gaat astronoom Mariska Kriek de komende jaren onderzoek naar doen. Ze krijgt een NWO Vici-subsidie van 1.5 miljoen euro om sterrenstelsels in het vroege heelal te bestuderen. ‘Dit onderzoek gebruikt nieuwe en ongekende waarnemingen van de James Webb-ruimtetelescoop…

Donkere materie. Onzichtbaar spul wat volgens berekeningen zo’n 85% van de materie in het heelal omvat. Met een ERC Advanced Grant van 2.5 miljoen euro gaat Hoogleraar Observationele Kosmologie Henk Hoekstra nog preciezer in kaart brengen waar deze donkere materie zich bevindt.