Universiteit Leiden organiseerde op zaterdag 19 september een spetterende wetenschappelijke lichtshow tijdens de jaarlijkse U-meet. De avond, met thema ‘Licht’, vond plaats op een toepasselijke locatie: de Oude Sterrewacht.

Laagjes gestapeld grafeen kunnen werken als een spiegel voor bundels van elektronen. Dat ontdekten natuurkundigen Daniël Geelen en collega’s, met een nieuw type elektronenmicroscoop. In het vakblad Physical Review Letters beschrijven ze het resultaat, dat zou kunnen leiden tot optische instrumenten…

De Nobelprijs voor Natuurkunde gaat dit jaar naar onderzoek in de quantumfysica. De prijs wordt op 10 december uitgereikt in Stockholm. Natuurkundige Bas Hensen legt uit waarom dit belangrijk is en hoe zijn onderzoek in Leiden hieraan relateert.

Leidse natuurkundigen hebben een nieuwe techniek ontwikkeld om elektrische geleiding te visualiseren in materiaal van gestapelde individuele atoomlagen. Jaap Kautz en Johannes Jobst, die dit jaar de NeVacprijs ontvingen voor hun onderzoek, publiceerden in Nature’s Scientic Reports.

In Leiden marcheren lichtdeeltjes netjes één voor één de experimenten van Wolfgang Löffler binnen. Hij werkt aan fundamentele kennis, die nodig is voor quantumcomputers en -netwerken.

Uit handen van Robbert Dijkgraaf ontving staatssecretaris Mona Keijzer op de vooravond van Prinsjesdag de Nationale Agenda Quantum Technologie. Met deze agenda willen Nederlandse kennisinstellingen en bedrijven de Nederlandse voortrekkersrol op dit gebied behouden en versterken. Onderzoekers van de…

Na ruim zeven jaar stopt Eric Eliel als wetenschappelijk directeur (WD) van het Leidse natuurkunde-instituut LION. Hij geeft op 25 april het stokje over aan Jan Aarts. Een week eerder, op 18 april, is de afscheidsreceptie. We spreken hem over zijn periode als WD waarin onder meer een nieuw bètagebouw…

De meest trillingvrije, cryogene ‘scanning tunneling’ microscoop ter wereld maken. Een gedurfde missie, die promovendus Irene Battisti met succes heeft uitgevoerd samen met de Fijn Mechanische Dienst. De nieuwe microscoop kan mogelijk nieuw licht werpen op hoe onconventionele supergeleiding precies…

Natuurkundige Sense Jan van der Molen onderzoekt materialen die niet in de natuur bestaan. ‘Het is fascinerend om te zien hoe de eigenschappen van een materiaal veranderen als we het superdun weten te maken.’ Op 21 oktober spreekt hij zijn oratie uit.

In de voetsporen van hoogleraar Jan Zaanen onderzoekt visiting fellow Louk Rademaker quantumeffecten in zogenaamde vreemde materialen. Onderzoek dat leidt tot nieuwe materialen voor gebruik in nieuwe technologie.

Kunnen mensen enkele fotonen waarnemen? Wat is onze plek in het heelal? Hoe maken we quantumcomputers stabieler? Vijf wetenschappers van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen hebben financiering ontvangen voor hun onderzoeksproject binnen de Nationale Wetenschapsagenda.

In tropische bossen heerst een lianenpandemie. Daardoor slaan de bossen steeds minder koolstof op en verliezen zo hun vermogen om klimaatverandering te remmen. Twee recente Leidse studies maken het probleem zichtbaar. ‘We snappen nu waarop lianen op satellietbeelden zichtbaar zijn.’

Congres/symposium

Veel van onze medewerkers en studenten hebben het afgelopen jaar een prijs gewonnen, een mooie subsidie binnengehaald, of ze zijn vanwege hun kwaliteit benoemd in een academisch genootschap of op een maatschappelijke functie. Reden om hen op te nemen in onze Eregalerij 2017. We zijn trots op hen.

Veel van onze medewerkers en studenten hebben het afgelopen jaar een prijs gewonnen, een mooie subsidie binnengehaald, of zijn vanwege hun kwaliteit benoemd in een academisch genootschap of op een maatschappelijke functie. Reden om hen op te nemen in onze Eregalerij 2015. We zijn trots op hen.

Projecten van negen wetenschappers van de Universiteit Leiden hebben financiering ontvangen uit het nieuwe NWO Science Diplomacy Fund. Het gaat om wetenschappelijke activiteiten die de betrekkingen tussen Nederland en een of meer andere landen bevorderen.

Donderdag 18 januari 2024 is onze gewaardeerde collega Jan Zaanen overleden. Jan was één van onze sterwetenschappers, groter dan het leven, met een ongegeneerd ongeremde gedrevenheid voor het beste van de natuurkunde bij het Instituut Lorentz, bij het Leids Instituut voor Natuurkunde en bij de gehele…

Wereldberoemd onder sterrenkundigen, bescheiden en wars van conventies. Op 23 april verscheen de biografie over Henk van de Hulst, getiteld ‘Reiziger in het wereldruim’. Biograaf Dirk van Delft: ‘Deze bijzondere man verdiende een biografie.’

Natuurkundigen Sense Jan van der Molen en Ivo van Vulpen hebben de Communication Award gewonnen voor hun Leidse muurformuleproject. Deze NWO-prijs is bedoeld om wetenschappers aan te moedigen over hun vak te communiceren en bestaat uit een beeldje en een bedrag van 10.000 euro voor wetenschapscommun…

Al bijna een maand zitten we in een intelligente lockdown, wat het experimenteel onderzoek behoorlijk lastig, zo niet onmogelijk maakt. Toch gaat het werk door, vertellen vijf natuurkundigen.

Investigating the intercultural connections that shaped practices of knowledge production in colonial Dutch Brazil.

Lezing

Lezing, Faculty Lecture

Psycholoog Myrthe Jansen deed onderzoek naar de prestatiemonitoring die voortdurend plaatsvindt in ons hoofd. Als mensen met dwangsymptomen een fout maken die anderen benadeelt, vinden ze dat erger dan wanneer ze een fout maken waarmee ze alleen zichzelf benadelen. Jansen promoveert op 16 november.

Met zijn slimme meetmethoden was Ignas Snellen de eerste die met zijn team onder andere koolmonoxide ontdekte bij exoplaneten. Voor zijn pionierswerk ontvangt de Leidse astrofysicus de Spinozapremie, de belangrijkste wetenschapsprijs van Nederland. Dankzij de premie van 2,5 miljoen euro kan zijn onderzoeksgroep…

Per 1 november 2019 is Sybille Lammes, hoogleraar Nieuwe Media en Digitale Cultuur, de nieuwe wetenschappelijk directeur van het Leiden University Centre for the Arts in Society (LUCAS). Ze volgt Anthonya Visser op, die sinds 2014 wetenschappelijk directeur was van het instituut. De benoeming is voor…

Het jongste instituut van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen heeft de afgelopen jaren een ware groeispurt gehad. Het is aan Martina Vijver als kersvers wetenschappelijk directeur om die groei vast te leggen en het CML door te ontwikkelen. ‘Dit is een nieuwe uitdaging waar ik ontzettend veel…

Gilles van Wezel stopt per 17 juni a.s. als wetenschappelijk directeur (WD) van het Instituut Biologie Leiden (IBL). Hij bekleedde deze functie sinds september 2018. Van Wezel wordt tijdelijk opgevolgd door Hubertus Irth, de huidige WD van het Leiden Academic Centre for Drug Research (LACDR). Irth blijft…

Drie Nederlandse wetenschappers – onder wie de Leidse hoogleraar Koreastudies Remco Breuker – presenteerden deze zomer veertig stellingen om de wetenschap te verbeteren. De Young Academy Leiden organiseerde op 18 november een bijeenkomst om het pamflet te bespreken.

Zwangerschap veroorzaakt sterke veranderingen in hersenfuncties en die veranderingen beïnvloeden de band tussen moeder en kind. Dat ontdekten onderzoekers van Amsterdam UMC en de Universiteit Leiden. Met hun onderzoek, gepubliceerd in Nature Communications, schijnen ze licht op dit lang onontgonnen…

Hoe ontstaan sterren en planeten? Is er leven mogelijk buiten de aarde? Dit onderzoekt hoogleraar moleculaire astrofysica Ewine van Dishoeck van de Universiteit Leiden. Voor haar baanbrekende werk krijgt ze de prestigieuze Kavli-prijs in de categorie astrofysica: 1.000.000 dollar en een gouden medaille.…

Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van de Nederlander Martijn Oei heeft het grootste paar straalstromen bij een zwart gat ooit ontdekt. De 'jumbojets' zijn samen 140 Melkwegen lang. De Leidse Sterrewacht speelt een prominente rol in het onderzoek. De publicatie siert op 19 september…

Wat als ernstig zieke patiënten hun diagnose niet willen horen? Moet een arts een patiënt altijd alle beschikbare informatie geven? Communicatieonderzoeker Liesbeth van Vliet, medisch antropoloog Annemarie Samuels en onderzoeksstagiaire Fiona Brosig stelle deze vragen over open informatievoorziening…

Werelden met elkaar verbinden, onderzoek en onderwijs verrijken en innovatieve oplossingen aandragen voor complexe maatschappelijke vraagstukken: dàt is de gedachte achter interdisciplinair onderzoek. Er gebeurde in 2023 enorm veel binnen de Universiteit Leiden op dat vlak. We doen een kleine, veelbelovende…

De Universiteit Leiden heeft het hoogste percentage vrouwelijke hoogleraren in Nederland. In deze serie maken we kennis met een aantal van hen. Deze week: Petra Sijpesteijn (LUCIS).

Astronoom Xander Tielens krijgt een Spinozapremie, de hoogste wetenschappelijke prijs van Nederland. Tielens is hoogleraar in de fysica en chemie van de ruimte tussen de sterren. In deze ruimte bestudeert hij grote en complexe, vaak organische, moleculen. De Spinozapremie bedraagt 2,5 miljoen euro.

Hoe bepaalt een boer of zijn koe een prijswinnaar is? Een antropoloog die deze boeren bestudeert, moet niet alleen naar de boeren zelf kijken, maar vooral ook leren hoe zij de wereld zien. Dat betoogt Cristina Grasseni, de nieuwe hoogleraar Antropologie. Oratie op 30 oktober.

Milieuwetenschappers Stefano Cucurachi en Paul Behrens en sterrenkundige Jorryt Matthee zijn op 8 januari in het zonnetje gezet tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen. Kavliprijswinnaar Ewine van Dishoeck kondigde een nieuwe prijs aan.

Zijn Weyldeeltjes de ideale geleiders? Spelen celwandloze cellen een rol in chronische Tuberculose-infecties? Deze vragen willen Carlo Beenakker en Dennis Claessen beantwoorden. Ze ontvingen hiervoor een ENW-KLEIN-subsidie van NWO. Met de beurzen wil NWO vernieuwend, fundamenteel onderzoek stimulere…

Sinds een paar maanden zijn Elisabeth Heijmans als postdoc en Sophie Rose als PhD-kanidaat begonnen als onderzoekers aan het project Resilient Diversity: the Governance of Racial and Religious Plurality in the Dutch Empire, 1600-1800. Hieronder stellen zij zichzelf en hun project voor. .

Online diensten zijn opgeslagen op servers in datacentra. Remko Fermin onderzocht technieken die geheugens in datacentra energiezuiniger kunnen maken.

Twee directeuren. Allebei hoogleraar wiskunde, maar een van hen is bioloog. De een komt, de ander gaat. Roeland Merks volgt in september Arjen Doelman op als directeur van het Lorentz Center. Wat is er bereikt en wat zijn de plannen? En vooral, wat maakt het Lorentz Center zo bijzonder?

De Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie krijgt twee nieuwe directieleden. Ronald Stark (nu nog werkzaam bij NWO) is per 1 september de nieuwe uitvoerend directeur van NOVA. Amina Helmi (hoogleraar Dynamica, structuur en vorming van de Melkweg aan het Kapteyn Instituut van de Rijksuniversiteit…

De Young Academy Leiden (YAL) is per 1 september zes nieuwe leden rijker. Met de nieuwe en oude voorzitter van dit platform voor jonge academici bespreken we wat er de afgelopen tijd is bereikt, en wat er het komende jaar op het programma staat.

In de AD-rubriek de 'Zomeruniversiteit' vertellen de knapste koppen van Nederland over de ontwikkelingen in hun vakgebied. Deze week was de beurt aan hoogleraar Moleculaire astrofysica Ewine van Dishoeck.

Drie quantumveilige cryptografiemethoden zijn sinds deze week gestandaardiseerd voor wereldwijd gebruik. Léo Ducas is medeontwerper van de twee primaire PQC-methoden die voor deze standaardisatie zijn geselecteerd. Ducas maakt deel uit van de Cryptologie-groep van Centrum Wiskunde & Informatica (CWI)…

In de 13e eeuw v.Chr. werden in Mykeens Griekenland ambitieuze programma’s van monumentale bouwwerken uitgevoerd. Hoe werden mensen en middelen ingezet en welke socio-economische invloed had dat? De Leidse archeologe dr. Ann Brysbaert gaat het met een ERC Consolidator Grant onderzoeken.

In de medische en psychologische wetenschap is weinig onderzoek gedaan naar vrouwen. Te ingewikkeld, die grillige hormoonhuishouding. Ja, onderzoek naar verschillen tussen mannen en vrouwen is complex, weten neurowetenschappers Ellen de Bruijn en Lara Wierenga, maar juist daarom zo belangrijk.

Luca Giomi heeft de eerste resultaten van zijn ERC-consolidatorbeurs. Hij ontdekte dat epitheelcellen collectief bewegen, maar op verschillende manieren, afhankelijk van de schaal waarnaar je kijkt. Het is hexatisch op kleine schalen en wordt nematisch op grotere schalen: het is een multischaal orde.…