Wat zien kinderen in kunst? Zo onderzoeken psychologen dat in het Rijksmuseum
Van games tot speurtochten: veel musea doen van alles voor kinderen. Maar hoe kijken kinderen werkelijk naar kunst? Raken schilderijen hen meer als de informatie speciaal op jonge bezoekers is afgestemd? Ga met psycholoog Francesco Walker mee naar het Rijksmuseum en kijk hoe zijn team dit met eyetrackers onderzoekt.
Menig ouder en museumbezoeker zal het herkennen: kinderen doen óf fanatiek mee aan een speurtocht door het museum, óf ze lopen pijlsnel door de zalen zonder echt goed naar de kunst te kijken. ‘Er zijn meer studies nodig om te begrijpen wat de esthetische waardering van kinderen beïnvloedt’, stelt de Leidse psycholoog Francesco Walker. Daarom doet hij samen met zijn team onderzoek in het Rijksmuseum in Amsterdam. Het team bestaat uit Leidse masterstudenten, de psychologen Jan Theeuwes en Joshua Snell van de Vrije Universiteit Amsterdam en Berno Bucker van Attention Architects. Hoe werkt zo'n onderzoek met eyetrackers en wat is de visuele strategie van kinderen? Een kijkje achter de schermen van het eyetrackonderzoek in het Rijksmuseum.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofHoe goed werkt storytelling?
‘Ons onderzoek kan een belangrijke stap zijn in de ontwikkeling van informatiemateriaal en educatieve instrumenten voor kinderen’, zegt Walker. 'We weten bijvoorbeeld dat storytelling een mogelijk effectief instrument is voor deze groep. Het Rijksmuseum heeft dit in gedachten gehouden bij de beschrijvingen van schilderijen in ons onderzoek. De teksten leggen een concrete verbinding met het schilderij en moeten zo stimuleren om te kijken. Zorgt dit ervoor dat kinderen meer letten op details die ze anders negeren? Gaan ze beter kijken, en voelen ze een sterkere connectie met de kunstwerken? We onderzoeken nu of dat het geval is.’
Dat doet het team met behulp van de Leidse masterstudenten Kim Houwaart en Reinout Van den Brink die de kinderen met hun eyetrackbril langs de schilderijen begeleiden. In de video vertelt Walker, met achter hem enkele 17e-eeuwse meesterwerken, hoe kinderen en volwassenen vaak verschillend naar kunst kijken.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofWaarom zijn 10 tot 12-jarigen extra interessant?
De onderzoekers kozen heel bewust voor deelnemers van 10 t/m 12 jaar, aldus Walker. Rond deze leeftijd ontwikkelen kinderen abstract denken en dat beïnvloedt de manier waarop kinderen objecten en ervaringen classificeren, en dus de manier waarop kinderen de wereld zien. ‘We weten dat kinderen van deze leeftijd andere visuele strategieën gebruiken dan volwassenen als ze een schilderij bekijken. Uit ons eerdere onderzoek in het Van Gogh Museum blijkt dat kinderen meer onmiddellijk worden aangetrokken tot gebieden in schilderijen die eruit springen, bijvoorbeeld door hun kleur of vorm.’
Reactie Rijksmuseum
Ook Pauline Kintz, hoofd subteam Publiek van het Rijksmuseum, beaamt dat deze leeftijdsgroep extra interessant is. ‘Kinderen komen vanaf een jaar of tien in een ontwikkelingsfase waarin ze meer belangstelling krijgen voor de context van dingen. Ze raken geïnteresseerd in vroeger, in geschiedenis, ze zijn nieuwsgierig naar het verhaal achter een schilderij, naar het waarom van bepaalde details. Ze staan dus open voor nieuwe informatie en willen nieuwe dingen ontdekken. Bovendien: van alle kinderen die het Rijksmuseum bezoeken is deze leeftijdsgroep de grootste.’ Sommige kinderen vinden kijken naar kunst 'saai', merkt Walker op. Hoe wil hij dat veranderen? Bekijk het volgende fragment.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofWat is het aanbod voor kinderen in het Rijksmuseum?
Het Rijksmuseum heeft al een ruim aanbod voor families en kinderen, zoals een digitaal familiespel, een route voor jonge kinderen en creatieve workshops en rondleidingen. Maar de teksten op zaal zijn nog niet speciaal voor de jonge bezoekers geschreven. Kintz: ‘Volwassenen kunnen bij elk voorwerp een tekstje lezen dat ze meer inzicht geeft in waar ze naar kijken. Dat hebben we voor kinderen nog niet. Daarom werken we graag mee aan het eyetrackonderzoek. Dit is voor ons een geweldige kans om meer te weten te komen over het kijkgedrag van kinderen en we zijn zeer benieuwd naar de data en de analyse hiervan. We willen een museum zijn voor iedereen en dus toegankelijke verhalen vertellen. Voor ons is het geen doel dat kinderen de kunstwerken mooi gaan vinden, maar wel dát ze gaan kijken en er iets van vinden.’
Het onderzoeksteam wil in de loop van 2023 de resultaten publiceren.
Tekst: Linda van Putten
Videoserie: Suédy Mauricio & Fien Leeflang
Bannerafbeelding: Anne Holleman