‘We kunnen de coronamaatregelen pas loslaten als blijkt dat vaccins ook virusoverdracht voorkomen’
Alle acute zorgmedewerkers in het LUMC hebben hun eerste en sommige zelfs al de tweede dosis van het coronavaccin ontvangen. Maar hoe lang ben je nou beschermd na vaccinatie en wat doet het genetisch materiaal van het virus in het vaccin? Onze virologen Ann Vossen en Leo Visser geven antwoord op deze en andere veelgestelde vragen.
Ann Vossen, viroloog bij de afdeling Medische Microbiologie, en Leo Visser, afdelingshoofd Infectieziekten, zijn beide erg optimistisch over de vaccins die zijn goedgekeurd. 'Het mRNA vaccin van Pfizer/BioNTech dat in het LUMC is toegediend, voorkomt opvallend goed dat mensen ziek worden door het coronavirus. De studies lopen nog maar de werking blijkt veel beter dan verwacht, met een effectiviteit van wel 95%. Dat betekent dat van de 100 mensen die dit vaccin krijgen, er 95 beschermd zijn tegen het coronavirus.'
Daarnaast geeft het een goede afweerreactie bij ouderen. 'Dat is eigenlijk heel bijzonder, want normaalgesproken is een vaccin minder effectief bij ouderen', vertelt Vossen. Studies naar dit vaccin laten zien dat het Pfizer vaccin even goed werkt in de 65-plusgroep als in de groep jonger dan 65. 'Dat is natuurlijk erg goed nieuws omdat het ook de groep is die we voornamelijk willen beschermen.'
Genetisch materiaal in een vaccin
Beiden zijn ook enthousiast over de nieuwe vaccintechnologie die is gebruikt door Pfizer/BioNTech en Moderna. Het is namelijk de eerste keer dat de mRNA technologie in een geregistreerd vaccin voor mensen wordt gebruikt. 'mRNA vaccins zijn ervoor gemaakt om snel geproduceerd te worden in situaties die daarom vragen, zoals de huidige pandemie', vertelt Vossen. Deze vaccins gebruiken niet de bekende verzwakte virusdeeltjes of viruseiwitten, maar een stukje genetisch materiaal van het virus. 'Dit mRNA is zo gemaakt dat het onze cellen kan binnendringen. Daar wordt het genetische materiaal vertaald naar een viruseiwit, het spike-eiwit in dit geval. De cellen presenteren deze spike-eiwitten aan je eigen afweercellen. Deze maken op hun beurt, als reactie op de spike-eiwitten, een krachtige afweerrespons', vertelt Vossen. Het verschil met een verzwakt virusvaccin is dus dat je lichaam bij een mRNA-vaccin eerst nog zelf het genetische materiaal uit het vaccin moet omzetten naar een eiwit.
Een flexibel vaccin
Dat brengt gelijk ook een voordeel met zich mee, stelt Vossen. 'Dat zit hem in de manier waarop het geproduceerd wordt. Mocht er namelijk toch een variant ontstaan waartegen dit vaccin niet goed werkt, dan is het relatief eenvoudig om het vaccin aan te passen. Alleen de genetische code moet namelijk iets aangepast worden en niet een heel eiwit. Zo’n vaccin geeft dus simpelweg meer flexibiliteit.'
Coronaregels blijven gelden
Het vaccin dat onze acute zorgmedewerkers hebben gekregen werkt dus erg goed in het voorkomen dat iemand ziek wordt door corona. Maar betekent dat dan ook dat zij zich niet meer aan de coronaregels hoeven te houden? 'Nee', zegt Visser, 'het is namelijk nog onbekend of je na vaccinatie nog besmettelijk kan zijn. Je kunt aannemen dat als je minder hoest en proest, je de ziekte minder makkelijk doorgeeft, maar het is nog niet bekend of vaccinatie een besmetting geheel voorkomt. Zolang er hierover nog onduidelijkheid is zul je je helaas ook in 2021 nog aan de coronamaatregelen moeten houden.'
Ontlasten van de zorg
Zelf heeft Visser zijn eerste vaccinatie al gekregen. 'Door mijn leeftijd behoor ik tot de risicogroep', zegt hij. 'Oudere mensen hebben een grotere kans om (ernstig) ziek te worden door het coronavirus. Hun afweer is in het prille begin van infectie minder goed in staat om virusvermenigvuldiging tegen te gaan.' Maar hij heeft ook een andere reden: 'Ik help graag mee aan het ontlasten van de zorg. Daarmee lever ik een maatschappelijke bijdrage.'
Vossen moet nog even wachten op haar vaccinatie maar kijkt er al naar uit. 'Ik denk dat we alles moeten aangrijpen om te voorkomen dat we zelf, maar ook de mensen in onze omgeving zoals familie en vrienden, ziek worden door het coronavirus. Daarnaast ben ik blij dat ik mijn steentje kan bijdrage aan het remmen van de verspreiding van het virus.'