Nieuwe bijzondere leerstoel Bas Rietjens focust op inlichtingen in conflictsituaties
Prof. dr. ir. Bas Rietjens van de Nederlandse Defensie Academie (NLDA) is benoemd tot bijzonder hoogleraar Intelligence in War and Conflict aan het Institute for Security and Global Affairs (ISGA) van de Universiteit Leiden. De aanstelling van Rietjens is een gevolg van de intensievere samenwerking tussen de Faculteit Militaire Wetenschappen van de Nederlandse Defensie Academie en ISGA waar vorig jaar een convenant voor werd ondertekend.
De leerstoel van Rietjens is uniek: er is op dit moment geen vergelijkbare leerstoel in de Nederlandse en Europese context die het veld van inlichtingenstudies en veiligheids-, conflict- en vredesstudies verenigt. Rietjens: ‘Ik hoop met mijn aanstelling een brug te kunnen slaan, de uitwisseling te vergroten en gezamenlijk onderzoek en onderwijs te kunnen initiëren. Daarnaast streef ik naar een bredere inbedding van inlichtingenstudies in het academisch debat van War & Peace studies.’ De benoeming is voor 5 jaar en bedraagt 0,2 fte.
De leerstoel richt zich specifiek op het gebruik van inlichtingen in hedendaagse situaties van oorlog en conflict. Tijdens conventionele conflicten werd de inzet van inlichtingen nog vaak beschouwd als een puzzel die kon worden opgelost. Zo richtten Amerikaanse inlichtingendiensten zich tijdens de Koude Oorlog bijvoorbeeld op veel van deze puzzels. Vragen die gesteld werden waren onder andere: Hoeveel langeafstandsraketten had de Sovjet-Unie? En hoe nauwkeurig zijn ze? Door deze vragen te beantwoorden, konden de Amerikaanse inlichtingendiensten de puzzel oplossen en de Sovjetdreiging inschatten.
Complexiteit vraagt om bredere benadering
Huidige conflicten zijn echter complexer. Als gevolg hiervan kunnen uitdagingen waarmee de internationale gemeenschap wordt geconfronteerd niet langer worden beschouwd als op te lossen puzzels. Ze vragen om een academische multidisciplinaire benadering van inlichtingen met een grote mate van kruisbestuiving tussen theorie en praktijk.
De focus van de leerstoel bij ISGA ligt voornamelijk op inlichtingenorganisaties en haar processen. Een voorbeeld is het bestuderen van de relatie tussen de inlichtingenproducent en haar afnemers, zoals militaire commandanten. Of het onderzoeken van hedendaagse hybride dreigingen. Zij zijn per definitie ontworpen om het onderscheid tussen vrede en oorlog te vervagen. De annexatie van de Krim door Rusland is een bekend voorbeeld. Het onderzoek binnen de leerstoel zal zich onder andere richten op:
- Operationele inlichtingenervaringen van krijgsmachten;
- Strategische en vroegtijdige waarschuwing;
- De rol van inlichtingen tijdens VN vredesmissies ;
- Detectie en waarschuwing voor hybride dreigingen;
- Samenwerking tussen inlichtingendiensten;
- Absorptie van technologieën binnen inlichtingenorganisaties;
Samenwerking leidt tot verrijking
In 2021 ondertekenden de Faculteit Militaire Wetenschappen van de NLDA en ISGA van de Universiteit Leiden een convenant. De ondertekening markeerde de formele start van een intensievere samenwerking op het gebied van onderwijs en onderzoek. Naast gezamenlijke onderwijs- en onderzoeksprogramma’s, worden promotietrajecten ontwikkeld. Het doel van de nauwere samenwerking is een kruisbestuiving van de kennis en inzet van de krijgsmacht. Het uitwisselen van expertises over de aard van hedendaagse conflicten en het besef van de complexiteit van missies maakt dat beide organisaties elkaar kunnen versterken. Eerder werd dit al geïnstitutionaliseerd door de benoeming van prof.dr. Frans Osinga als bijzondere Leerstoel War Studies bij ISGA.
Foto boven: Mediacentrum Defensie
Over Bas Rietjens
Prof. dr. ir. Bas Rietjens werkt sinds 2006 in diverse functies bij de Nederlandse Defensie Academie (NLDA). Momenteel is hij hoogleraar Intelligence & Security en combineert die functie met zijn aanstelling bij ISGA. Hij heeft uitgebreid veldwerk gedaan bij militaire oefeningen en operaties (Afghanistan (ISAF), Mali (MINUSMA), Griekenland (FRONTEX)) en heeft hierover gepubliceerd in internationale boeken en tijdschriften, waaronder het International Journal of Intelligence & Counterintelligence, Intelligence & National Security, Human Relations, Armed Forces & Society, Disasters, en het International Journal of Public Administration. Zijn belangrijkste onderzoeksfocus ligt op inlichtingen tijdens militaire operaties, inlichtingen voor vredeshandhaving, waarschuwen voor hybride dreigingen en toekomstige ontwikkelingen waar inlichtingenorganisaties mee te maken krijgen.