Het nieuwe recht op reparatie: een moedige stap, maar we zijn er nog niet
De Europese Commissie presenteerde 22 maart 2023 een voorstel tot gemeenschappelijke regels ter bevordering van het recht op reparatie voor consumenten. Een stap die volgens hoogleraar Privaatrecht Alex Geert Castermans zowel tijdig is als moedig, maar ook om verdere verbetering vraagt.
Het EU-voorstel kwam tot stand tegen een achtergrond van groeiende milieuzorgen, opwarming van de aarde en een samenleving die van bedrijven verwacht meer oog te hebben voor de impact van hun zakelijke beslissingen en toeleveringsketens. ‘Het recht op reparatie is slechts één van de strategieën die de druk op onze natuurlijke omgeving kunnen verminderen’, zegt Castermans. ‘Het retourrecht heeft consumenten decennialang beschermd tegen agressieve verkooppraktijken en slechte productkwaliteit. Gelukkig is er een groeiend besef dat het recht op reparatie een duurzamere manier kan zijn om consumenten te beschermen.’
Slimme zet
Het doel van het EU-voorstel, dat nog door het Europees Parlement en de lidstaten moet worden aangenomen, is om nieuwe wetgeving in te voeren die consumenten het recht geeft om de producten die ze hebben aangeschaft te laten repareren. Zoals de Europese Commissie in haar persbericht stelt: ‘De afgelopen decennia werd bij producten met gebreken vaak de voorkeur gegeven aan vervanging boven reparatie en werden consumenten onvoldoende gestimuleerd om na afloop van de wettelijke garantie hun goederen te laten repareren.’
Volgens Castermans kan het gezien de urgentie een beetje teleurstellend lijken dat de aangekondigde richtlijn alleen betrekking heeft op consumentenrechten. ‘Maar gezien de beperkte wettelijke bevoegdheden van de Europese Commissie vind ik het een slimme zet. Zodra het voorstel is aangenomen zijn Nederland en de rest van de EU verplicht om de nieuwe regels in hun nationale juridische stelsels op te nemen. Dat is een goede manier om ervoor te zorgen dat het recht op reparatie door alle lidstaten consistent wordt geïmplementeerd.’
Duurzamer consumentenrecht
Eenmaal geïmplementeerd, voorziet Castermans dat de wetgeving een flinke positieve impact kan hebben. ‘Het is inherent aan onze samenleving dat we steeds meer goederen kopen. We leren om nieuwe kleding te willen zodra de modetrend verandert. Dat is een mentaliteit die structurele aandacht verdient, maar waarvan het tot nog toe moeilijk is gebleken om daar echt iets aan te veranderen. Ik vind de nieuwe regels voor het recht en de plicht tot reparatie een goede stap in de richting van een duurzamer consumentenrecht.’
Het volledige interview met Alex Geert Castermans is te lezen in de white paper 'Reparatie in de circulaire economie' van Leiden-Delft-Erasmus Universities (LDE). LDE is een strategische aliantie van de drie Zuid-Hollandse universiteiten. Deze white paper werd op 13 november gepresenteerd tijdens een Meet-Up.
In de white paper is ook een interview te lezen met industrieel ecoloog Stefano Cucurachi over de levenscyclus van producten en circulaire productie. Van de winning van grondstoffen, via productie en gebruik, tot en met het einde van de levensduur van een product: alleen met een volledige analyse kan bekeken worden wat de impact van een gemaakt product is, bijvoorbeeld op het milieu.
Tekst: Hans Wetzels
Beeld: Pexels.com/RF._.studio