Wiskunde over de grenzen: Peter Stevenhagen in Pakistan
Twee weken lang dagelijks college geven in Pakistan. Peter Stevenhagen deed het aan de Syed Babar Ali School of Science and Engineering in Lahore, in samenwerking met ICTP, een bekend UNESCO-instituut in Triëste. Doel is om de kennis van studenten uit lage en middeninkomens-landen te vergroten. ‘Door hier onderwijs te geven, kan ik echt wat toevoegen.’
Wat heb je precies gedaan in Pakistan?
‘Ik gaf algebra-colleges binnen de International Mathematics Master (IMM) aan de universiteit van Lahore. Mijn studenten waren overigens niet alleen Pakistani, ook studenten uit andere landen. Daarnaast gaf ik voordrachten, op de campus maar ook op Lahore Women’s College University. De nu 96-jarige stichter van de universiteit, Syed Babar Ali, die in de industrie een vermogen vergaarde en goede contacten onderhield met ons Koninklijk Huis, nodigde me in zijn bedrijf uit voor de lunch.’
Hoe komen ze bij jou?
‘Na mijn promotie in Californië heb ik in Frankrijk gewerkt, en ik ben al langer bij internationale projecten en organisaties betrokken. Al meer dan tien jaar geef ik les in research schools van CIMPA, een Franse wiskunde-organisatie die in Azië, Afrika en Zuid-Amerika actief is. Als lid van de commissie Developing Countries van de European Mathematical Society (EMS) maak ik mij sterk voor Nederlandse betrokkenheid. Vanuit het Mathematisch Instituut doet dit jaar ook Charlene Kalle mee.
Onze wiskundemaster in Leiden is al heel lang zeer internationaal. Met Bas Edixhoven en Franse en Italiaanse partners heb ik in 2004 ALGANT opgezet. Dat is inmiddels tot een consortium van acht internationale universiteiten uitgegroeid, waarvan ik de directeur ben. We bieden een gemeenschappelijk masterprogramma aan in algebra, getaltheorie en meetkunde. Op 12 juli 2024 vindt in het Groot Auditorium met alle partners samen de 18e Graduation Ceremony plaats. We vieren dan ook ons twintigjarig bestaan.’
Hoe is het met de wiskunde in Pakistan?
‘Anders dan bijvoorbeeld bij rechten of sociale psychologie is wiskunde overal in de wereld gelijk. Ik geef in Lahore exact dezelfde algebra als in Leiden, en gebruik daarbij mijn eigen Leidse syllabi. Voor gebruik buiten Leiden zijn die nu allemaal in het Engels vertaald. Voor Pakistaanse studenten is het moeilijk om een PhD in Europa of de VS te doen. Er is een politiek krachtenveld, en op dit moment is hun kennis vaak nog niet toereikend. Daar helpt deze master bij, en ALGANT ook.’
Hoe is het om in dit soort landen te werken?
‘Ieder land heeft zijn eigen talen, tradities, en gewoontes, dat vind ik leuk. Het is altijd een beetje aftasten, maar dat maakt voor mij deel uit van de aantrekkingskracht. Over algebra praten valt mij heel gemakkelijk, en als je eenmaal met mensen in gesprek bent komen persoonlijkere dingen vanzelf.
‘Het leven op de campus in Lahore is niet zo anders dan bij ons op de faculteit.’
Vorig jaar heb ik les gegeven in Iraaks Koerdistan, waar nog niet zo lang daarvoor militaire conflicten uitgevochten werden. Net als in Lahore was echter op de campus in Erbil het leven niet zo heel veel anders dan bij ons op de faculteit. Er zijn meer overeenkomsten dan verschillen. En het helpt je relativeren. Ineens ben je zelf een minderheid en zie je er als enige niet-moslim anders uit. Ik kan het iedereen aanbevelen.
Politieke systemen verschillen, maar mensen lijken overal op elkaar. De thema’s in landen als Pakistan zijn niet helemaal dezelfde als bij ons. Op het platteland gaat het er daar nog om of vrouwen überhaupt naar de universiteit kunnen. Ik sprak heel uitgebreid een studente uit het buurland Afghanistan. Zij is gevlucht toen in haar vaderland binnen één jaar tijd al het hoger onderwijs voor vrouwen afgeschaft werd. Haar vrouwelijke jaargenoten van de engineering school in Kabul zitten nu allemaal thuis. Een ander buurland is Iran, waar de situatie weer geheel anders is.’
‘Je opent voor mensen een venster op de wereld.’
Wat brengt dit jou?
‘Ik hoop zo op kleine schaal de wereld een beetje te verbeteren. Een student die ik tien jaar geleden had ontmoet op een CIMPA-school in Manila deed eerder dit jaar, toen ik weer in Manila was, de werkcolleges bij mijn cursus. Hij is in de tussentijd via ALGANT in Leiden en Bordeaux gepromoveerd. Een ander voorbeeld is één van de studenten uit Koerdistan, een Iraanse vrouw die hier hopelijk volgend jaar als ALGANT-studente rondloopt. Dat is wel een heel geregel, ook met huisvesting. Maar we kunnen hier met relatief weinig geld een groot verschil maken. Je opent voor mensen een venster op de wereld.
In Leiden heb ik altijd veel bestuurlijk werk verzet. Dit werk in het buitenland is anders, en voor mij nu uitdagender. Het is natuurlijk een druppel op een gloeiende plaat, maar het geeft een goed gevoel. Als je voldoende tijd hebt kunnen uit deze initiatieven hele waardevolle dingen groeien.’