Keer op keer stilstaan bij wetenschappelijke integriteit: 'Het draait om toewijding aan cultuurverandering'
Hoe verhoud je je als wetenschapper tot het voortdurend ontwikkelende landschap van wetenschappelijke integriteit, ethiek, en open science? Anna van 't Veer en Eiko Fried praten erover met collega-onderzoekers uit alle Psychologie-secties tijdens hun Responsible Scholarship-workshops.
Als het gaat om wetenschappelijke integriteit, vallen veel dagelijkse beslissingen in een grijs gebied. Er bestaan wel gedragscodes, maar die bieden vaak geen kant-en-klare antwoorden of concrete richtlijnen. Daarom organiseren onderzoekers Anna van 't Veer en Eiko Fried een workshop voor alle secties van het Instituut Psychologie waarin ze samen reflecteren over het belang van verantwoordelijk wetenschappelijk handelen, oftewel ‘responsible scholarship'.
Nu reflecteren
‘Met deze workshop houden we niet alleen iedereen op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rondom responsible scholarship, maar reflecteren we ook samen op hoe we werken. Best practices en normen zijn immers constant in ontwikkeling,' legt Van 't Veer uit. Naast universitair docent is ze ook community manager is van de Open Science Community Leiden, waar ze zich inzet voor waarden als transparantie, gelijkheid en team science.
'Door nu na te denken over onze waarden, kunnen we in de toekomst beter moeilijke beslissingen nemen.'
'Als we nu reflecteren op onze waarden, zullen we in de toekomst, wanneer zich onvermijdelijk dilemma’s voordoen, beter moeilijke beslissingen te maken. Ondanks dat veel zaken in de wetenschap soepel verlopen, blijven fouten en grijze gebieden in onze wetenschappelijke integriteit nog steeds aan de orde van de dag. Vooral wanneer er veel op het spel staat en er tegenstrijdige prikkels zijn. Dan is het waardevol om te weten waar jij en je collega's staan, en om te weten wat de kaders zijn die onze universiteit en ons instituut bieden.'
Anna van Duijvenvoorde, universitair hoofddocent
'De workshop was enorm informatief. Eén tip in het bijzonder heb ik onthouden: ga het gesprek over responsible research met je collega’s aan en praat over de dagelijkse dilemma’s waar je tegenaan loopt. De gesprekken tijdens de workshop gaven inzicht, ik moedig mijn collega’s aan om die lijn door te zetten.’
Integriteitsdilemma's
Van 't Veer geeft ook de soortgelijke cursus Scientific Conduct voor promovendi van de FSW Graduate School, want ook promovendi komen vaak voor integriteitsdilemma's te staan. Ze hebben voorgesteld dat een soortgelijke cursus ook aan hun begeleiders wordt gegeven. Deze workshop, en de andere initiatieven rondom resonsible scholarship in ons instituut, zijn daar een direct gevolg van (zie: Responsible Scholarship-webpagina). Zo brengt ze met Zsuzsika Sjoerds en Pascal Haazebroek een leerlijn wetenschappelijke integriteit in kaart voor de bachelor- en masterprogramma’s van Psychologie.
Botsende doelen
Van 't Veer en Fried definiëren responsible research als 'het uitvoeren van ons werk met integriteit en streven naar verbeterde kwaliteit en efficiëntie in de wetenschap, waardoor ‘research waste’ wordt verminderd.' Deze benadering rijmt met het doel van de wetenschap: het creëren van robuuste, betrouwbare kennis die de samenleving ten goede komt. ‘Maar door prestatiedruk kan er een kloof ontstaan tussen dit collectieve doel en de individuele doelen van de onderzoeker,' legt Van 't Veer uit.
'Verantwoord onderzoek kan worden belemmerd door externe druk zoals concurrentie of een moeilijke machtsdynamiek.'
'Deze druk zie je op verschillende manieren terug op de werkvloer. Denk aan onderlinge concurrentie, het snelle tempo van de academische wereld, de mentaliteit van 'publish or perish', afhankelijkheid van externe financiering, of moeilijke machtsdynamieken.' Daardoor belanden onderzoekers vaak in tweestrijd: moeten ze varen op hun integriteitskompas, of zich conformeren aan heersende normen?'
Kleine beslissingen
Dagelijks nemen onderzoekers vele kleine beslissingen de wetenschappelijke integriteit op den duur kunnen verstoren. Op het moment zelf lijken die beslissingen misschien onbenullig en worden ze gerationaliseerd, maar ze stapelen zich op en hinderen daarmee het opbouwen van een robuuste psychologische wetenschap. Van 't Veer benadrukt dat cultuurverandering een grote rol kan spelen: ‘Met kleine stapjes breng je cultuurverandering teweeg. We moeten dit op verschillende manieren aanpakken. Bijvoorbeeld het expliciet maken van onze waarden en praten over de impact van onze beslissingen. Ook helpt het om een gemeenschap op te bouwen waarin bepaalde best practices, zoals het delen van data, de norm worden.’
Topje van de ijsberg
Met de metafoor van een ijsberg benadrukken ze dat nu nog onduidelijk is welke factoren wetenschappelijke integriteit het meest in de weg zitten. We zien het topje – zaken die het nieuws halen, zoals sporadische incidenten van wetenschappelijk wangedrag. Maar het grootste deel van de problemen is waarschijnlijk verborgen, omdat we de transparantie (bijv. door middel van open data, open code) missen die laat zien wanneer er problemen zijn. Zo vertelt Fried dat doordat hij al zijn code openlijk deelde, iemand anders een fout in zijn code kon identificeren. Dit leidde tot een correctie van zijn werk: zo hoort wetenschap te werken.
Zelfcorrectie wordt makkelijker
Steeds meer initiatieven maken het makkelijker om de kwaliteit en robuustheid van ons werk te verbeteren. Fried: Zo wordt zelfcorrectie in de wetenschap steeds makkelijker en normaler. Neem bijvoorbeeld retractions. Lang was het moeilijk om te achterhalen of papers die je wilde citeren in je manuscript waren ingetrokken. Het was buitengewoon tijdrovend om elke referentie online te controleren op mogelijke updates. Nu niet meer: sinds kort laat referentiemanager Zotero je automatisch weten wanneer papers uit je bibliotheek zijn ingetrokken.’
Michiel van Elk, universitair hoofddocent
'Eiko Fried en ik publiceerden onlangs een artikel en ontdekten dat een tabel de gegevens niet helemaal duidelijk weergaf. We wilden dat corrigeren, maar de medewerkers van het wetenschappelijk tijdschrift vonden dat veel administratief werk. Er waren talloze e-mails over en weer nodig voordat het eindelijk lukte. Eiko bleef maar aandringen, ik weet niet of ik zo zou hebben doorgezet.
Ik denk dat het goed is dat de norm aan het veranderen is: als je vroeger een paper introk, dachten mensen eerder dat je fraude had gepleegd. Nu ga je dan transparent te werk.’
Kritiek hoort erbij
Grote subsidieverstrekkers als de NWO hebben hun eisen rondom open science verhoogd en het wordt steeds normaler om over fouten in je werk te praten. Fried: 'We moeten een cultuurverandering tot stand brengen waarin het wordt aangemoedigd om elkaars werk grondig te controleren. Waar kritiek beschouwd wordt als iets dat inherent is aan de wetenschap, niet een obstakel.
'We moeten een cultuurverandering tot stand brengen waarbij het controleren van elkaars werk wordt aangemoedigd.'
Allereerst heb je daar transparantie en openheid voor nodig. Het stemt me hoopvol dat er veel initiatieven zijn gestart die beloningen bieden voor het identificeren van fouten, ook in hun eigen werk.'
Cultuurverandering
Aan het einde van hun workshop doen Van ’t Veer en Fried een oproep tot cultuurverandering: 'We snappen dat slechts één informatieve workshop beperkt effect heeft. Waarschijnlijk vervallen mensen na de workshop terug in oude, comfortabele patronen. Om de stof echt te laten beklijven, wordt de workshop geleverd met vrij toegankelijk online materiaal. Ook zullen de onderzoekscoördinatoren van de secties het vervolgsessies organiseren om verder te discussiëren en te werken aan onderwerpen zoals auteurschap, teams science, open science, Gelijkheid, Diversiteit & Inclusie. Zo worden nieuwe normen en procedures in de praktijk gebracht. Als we vooruit willen, moeten we ons voortdurend blijver hercommiteren aan onze waarden.'
Wil jij bijdragen aan responsible research?
De Responsible Scholarship-workshop is en product van de Scientific Integrity werkgroep, die al twee jaar actief is. Wil je ook bijdragen aan toekomstige initiatieven geef je dan op door te mailen naar Thaddeus Bergé (t.m.g.berge@fsw.leidenuniv.nl).