Vragen over demonstratie, beveiliging en banden: CvB geeft toelichting in Universiteitsraad
De Universiteitsraad-vergadering van 2 juni stond vooral in het teken van de demonstratie, bezetting en het politieoptreden in Den Haag van vorige maand. Daarnaast waren er vragen rond een rapport over de beveiliging, en over de banden met Israëlische universiteiten.
Vicevoorzitter van het College van Bestuur Timo Kos las aan het begin van de drukbezochte UR-vergadering een verklaring voor, waarin het college aangaf dat zij erg aangegrepen was door de onaangekondigde demonstratie, de bezetting en het geweld buiten op straat. ‘We waren verrast dat het zo groot werd, en dat er zoveel aanhoudingen zijn gedaan door de politie en geweld is gebruikt. We snappen dat er veel vragen zijn binnen onze gemeenschap.’
Wat gebeurde er tijdens de demonstratie?
Hoewel het CvB op dit moment nog geen volledig beeld heeft van de gebeurtenissen van 6 mei, vatte Kos samen wat er tijdens de demonstratie is gebeurd en hoe daarop is gereageerd. De demonstratie begon rond 13 uur, zowel binnen als buiten waren zo’n 150 demonstranten aanwezig. De voordeur van het Wijnhavengebouw werd gesloten om te zorgen dat er niet nog meer demonstranten naar binnen konden. Buiten was de politie al aanwezig voordat de universiteit hen belde. Dat laatste is iets wat de universiteit overigens altijd doet bij een onaangekondigde demonstratie.
Een groot deel van de demonstratie verliep vreedzaam. Maar omdat de bezetters een aantal nooddeuren met kettingen afgesloten hadden, ontstond een potentieel gevaarlijke situatie, gaf Kos aan. Er waren op dat moment namelijk nog veel medewerkers en studenten in het gebouw. Daarom werd besloten het pand door eigen mensen te laten ontruimen. Nadat het gebouw vrijwel leeg was, vroeg de universiteit de politie om de resterende bezetters te verwijderen. Deze gingen daarvoor echter zelf al naar buiten.
Buiten was de sfeer inmiddels grimmig geworden. Er was veel politie aanwezig op straat, een beslissing van de burgemeester, het OM en de politie (de zogenoemde ‘driehoek’). Het CvB heeft hen na afloop gevraagd wat de aanleiding was voor hun optreden en het aanhouden van 75 demonstranten. Volgens de politie was er sprake van openlijk geweld, vernieling en overtreding van de Algemene Plaatselijke Verordening.
UR: menselijke aspect ontbrak
Meerdere raadsleden spraken hun zorgen uit over het geweld dat door de politie gebruikt was. Verschillende demonstranten raakten gewond, een aantal verloor het bewustzijn. De raadsleden nemen het het CvB kwalijk dat zij in de communicatie achteraf het politiegeweld niet meteen veroordeelde, en ze misten het menselijke aspect in de eerste reacties. Kos: ‘Wij zijn natuurlijk geschrokken dat het buiten escaleerde en dat er mensen gewond zijn geraakt. Dat vinden we heel erg. Het is nog niet duidelijk wat voor de politie de aanleiding was om in te grijpen. De burgemeester zal zich hierover verantwoorden richting de gemeenteraad.’
Kos gaf aan dat in de eerste communicatie nog niet veel stond over het politieoptreden, omdat het CvB zich baseerde op wat ze toen wisten. De politie had op dat moment laten weten dat enkele aangehouden personen ter plaatse door ambulancepersoneel waren gecontroleerd, maar dat niemand naar het ziekenhuis hoefde. Pas later die week kwamen signalen binnen dat er mogelijk meer en ernstiger gewonden waren gevallen. ‘In onze eerste communicatie hadden we misschien moeten aangeven dat ons beeld op dat moment nog niet volledig was’, erkende Kos tegenover de UR.
Recht op demonstreren
Het CvB benadrukte tijdens de vergadering ook hoeveel waarde ze hecht aan het recht op demonstreren, de vrijheid van meningsuiting en het open debat. Kos: ‘We doen er veel aan om te zorgen dat die ruimte er is, dat evenementen door kunnen gaan en demonstraties plaats kunnen vinden. Oók als dat spannend is, bijvoorbeeld bij zorgen over de veiligheid of als de kans bestaat dat er controversiële dingen worden gezegd. Daar vellen wij inhoudelijk geen oordeel over.’ Tegelijkertijd is het CvB verantwoordelijk voor veiligheid, legt Kos uit, en dat zorgt soms voor dilemma’s, zo ook op 6 mei.
De universiteit heeft een brede evaluatie aangekondigd van de afhandeling van de demonstratie en bezetting op 6 mei en de daaraan voorafgaande en opvolgende bijeenkomsten, zoals de walk-out bij het Lipsius.
Veiligheidsbeleid universiteit
Tijdens de vergadering waren ook veel vragen over het veiligheidsbeleid van de universiteit. Via een WOO-verzoek zijn bij de universiteit allerlei documenten opgevraagd over dit onderwerp. In die documenten wordt onder andere geschreven over de dreiging van ‘anti-institutioneel extremisme’, waarbij volgens het rapport gedacht moet worden aan actiegroepen die voortdurend het interne gezag in de universiteit aanvallen met oproepen om de universiteit te democratiseren (zie ook het recente artikel in Mare). Ook staan er in het rapport generaliserende uitspraken over groepen mensen, iets waar de raad zich ernstig zorgen over maakt.
Het CvB laat weten dat dit rapport in opdracht van de Dienst Veiligheidszaken is opgesteld door een extern bureau. Het advies uit het rapport is niet overgenomen door het CvB. Kos: ‘Dit rapport is niet conform het beleid van de universiteit en wij distantiëren ons ervan. Er is een contra-expertise uitgevoerd, waarbij kritiek was op de inhoud, vorm en bronnen. Een aantal generaliserende uitspraken vinden we bovendien niet passen bij onze waarden en normen, zoals uitspraken over anti-institutioneel extremisme, de islam en veelkleurigheid.’ Kos maakt op verzoek van de raad een duidelijk statement over deze uitspraken in het rapport. ‘Wij zijn als universiteit tegen racisme en tegen elke vorm van discriminatie.’
Een nieuw veiligheidsbeleid is bijna gereed en wordt in de volgende vergadering op 14 juli met de Universiteitsraad besproken.
CvB wacht advies banden Israël af
Vanuit de UR klonk daarna opnieuw de oproep om de institutionele banden met Israëlische universiteiten te verbreken. Enkele raadsleden gaven aan dat (vertegenwoordigers van) verschillende internationale organisaties het optreden van de Israëlische regering en strijdkrachten als ‘genocide’ hebben bestempeld. Het CvB gaf net als op eerdere momenten aan dat zij het huidige geweld in Gaza verafschuwt. Toch wil rector magnificus Hester Bijl eerst het advies van de commissie, die zich over deze kwestie buigt, afwachten. Dat is de correcte, academische weg, vindt ze.
Verder geeft Bijl aan dat een jaar geleden al is besloten tot het aanhouden van de institutionele studentenuitwisselingen tot er een uitspraak is. Bij de installatie van de commissie mensenrechten en conflictgebieden, en specifiek bij de commissie met betrekking tot de institutionele samenwerkingen met Israëlische partners, is aanvullend besloten om tot de besluitvorming over het advies géén nieuwe samenwerkingen te starten. Het CvB zegde toe dat zij transparant zal zijn over het advies en het verdere proces, en lichtte toe wie de leden van de commissie zijn (zie kader beneden). De rector hoopt dat het college een eerste advies over de uitwisselingen met deze universiteiten nog vóór het zomerreces mag ontvangen.
Commissie Mensenrechten en Conflictgebieden
De commissie Mensenrechten en Conflictgebieden wordt voorgezeten door hoogleraar Criminologie en oud-decaan Joanne van der Leun. De overige vaste commissieleden zijn Dorota Mokrosinska (hoogleraar Praktische Filosofie), Dirk Engberts (emeritus hoogleraar Normatieve aspecten van de Geneeskunde) en Rick Lawson (hoogleraar Europees Recht). Voor het onderzoek naar de lopende institutionele samenwerkingen en studentenuitwisseling wordt de commissie uitgebreid met Petra Sijpesteijn (hoogleraar Arabisch).
Vervolggesprekken
- In juni vinden twee bijeenkomsten plaats in Leiden waar dieper in wordt gegaan op de achtergronden van het conflict in Israël en Palestina, en op de vraag hoe we daar als academische gemeenschap op een zorgvuldige en respectvolle manier mee om kunnen gaan. De data worden zo snel mogelijk bekend gemaakt.