Drie vernieuwende Leidse onderzoeken krijgen subsidie via de Open Competitie ENW-M
Het opsporen van slijm etende bacteriën, het in kaart brengen van de complexiteit van planetaire nevels en het aanpakken van een signaalstof bij kanker. Deze drie Leidse projecten krijgen financiering via de Open Competitie ENW-M van NWO.
De subsidie is bedoeld voor vernieuwend, fundamenteel onderzoek van hoge kwaliteit of wetenschappelijke urgentie. In totaal zijn 21 aanvragen gehonoreerd. De financiering bedraagt maximaal 800.000 euro.
De drie Leidse onderzoeken:
Het opsporen van slijm etende bacteriën
Zach Armstrong, universitair docent bij Leids Instituut voor Chemisch Onderzoek
Slijm vormt een essentiële barrière tussen het darmmicrobioom (darmflora) en de darmcellen. Deze barrière is uitgeput bij inflammatoire darmziekte (chronische ontstekingsziekten) en darmkanker. Het is nu nog lastig om de interacties tussen slijm en microbioom te begrijpen, omdat er geen chemische hulpmiddelen zijn om slijmafbraak te monitoren. In dit project ontwikkelen de onderzoekers een nieuwe klasse chemische hulpmiddelen die gericht zijn op een specifieke groep enzymen, de koolhydraatsulfatasen. Deze enzymen spelen een belangrijke rol bij het afbreken van mucine, een belangrijk bestanddeel van slijm.
De hulpmiddelen zullen fundamenteel inzicht verschaffen in het mechanisme en de werking van koolhydraatsulfatasen. Ook maken ze in de toekomst de detectie van sulfataseactiviteit in weefselmonsters en diermodellen van darmontsteking mogelijk, wat het begrip van slijmafbraak bij darmziekten verder vergroot.
Onthul de verborgen complexiteit van planetaire nevels in 3D
Ana Monreal Ibero (LEI), universitair docent bij Sterrewacht Leiden
Planetaire nevels zijn overblijfselen van stervende sterren zoals onze zon die cruciaal zijn in het voeden van de chemische evolutie van sterrenstelsels. Hun complexe en diverse structuren worden gemist door traditionele onderzoeksmethoden. Met dit project wil de onderzoeker deze verborgen complexiteit in kaart brengen met behulp van geavanceerde spectroscopie.
Hun volledige fysische en chemische samenstelling wordt blootgelegd en biedt zo een nieuwe kijk op planetaire nevels. Dat kan ons begrip van stellaire evolutie, karakterisering van het interstellaire medium en de chemische evolutie van melkwegstelsels sterk beïnvloeden. De hier verzamelde gegevens vormen ideale aanvullende informatie op de waarnemingen die met de James Webb-ruimtetelescoop worden gedaan.
Gereedschap om interactie van TGF-β met cellen te beïnvloeden
Peter ten Dijke, hoogleraar Moleculaire Celbiologie bij LUMC
TGF-β is een cytokine: eiwitten die een rol spelen in de communicatie tussen cellen. TGF-β speelt een sleutelrol bij het handhaven van weefselhomeostase (het gezond houden van onze weefsels) en kanker door op meerdere verschillende celtypen in te werken. In dit project ontwikkelen de onderzoekers remmers van TGF-β die zich specifiek richten op bepaalde celtypen.
Zo kunnen de onderzoekers beter begrijpen hoe TGF-β werkt in verschillende cellen bij ziektes zoals kanker. De innovatieve remmers kunnen ook het startpunt vormen voor de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen voor kanker. De onderzoekers verwachten dat deze remmers minder schadelijke bijwerkingen hebben dan de huidige TGF-β remmers.