TikTokken, maar dan voor de wetenschap
Wat maakt jongeren vatbaar voor misinformatie? En wat is hierin de invloed van hun vrienden? Dat gaat psycholoog Jiemiao Chen onderzoeken door met eye tracking te volgen waar de aandacht van jongeren naartoe gaat tijdens het kijken van TikTok-video’s.
Jongeren spenderen gemiddeld 6,5 uur op hun smartphone, waarvan uren op social media-platforms als Instagram en TikTok. Maar bij diezelfde groep zijn kritische denkvaardigheden nog niet volledig ontwikkeld, wat ze extra vatbaar maakt voor de gevolgen misinformatie. Denk aan het meegaan in risicovolle cosmetische trends of extreme denkbeelden. Belangrijk is het dus om jongeren weerbaarder te maken tegen misinformatie. Hiervoor is het nodig om eerst te onderzoeken welke factoren maken dat zij online informatie geloofwaardig of juist onbetrouwbaar vinden.
Eye tracking
‘Opvallend genoeg is het onderzoek hiernaar vooral gericht op jongvolwassenen, en is er veel minder onderzoek gedaan naar tieners,’ legt Jiemiao Chen uit. Ze werkt sinds 2017 als onderzoekers aan het Instituut Psychologie. Eerst deed ze als promovendus met behulp van eye tracking onderzoek naar oogcontact bij sociale angst. Voor dit nieuwe project, onderdeel van een groter onderzoeksproject naar misinformatie door ontwikkelingspsycholoog Ili Ma, haalt Chen de eyetracking-apparatuur weer uit de kast. Maar ditmaal om te kijken: waar gaat de aandacht van jongeren naartoe als ze TikTok-video’s bekijken?
Aandacht
Chen’s onderzoek bestaat uit twee delen, waarin ze steeds twee groepen onderzoekt: ongeveer vijftig tieners tussen de 15 en 17 jaar en vijftig jongvolwassenen tussen de 20 en 25 jaar. In het eerste onderzoek vraagt ze de groepen naar TikTok-video’s te kijken, terwijl een eye tracking-apparaat onder het beeldscherm de ogen, en dus de aandacht, van de deelnemers volgt. De video’s zijn afkomstig van verschillende kanalen en gaan over uiteenlopende onderwerpen, maar allemaal thema’s die jongeren in het dagelijks leven tegenkomen. ‘We kijken welke aspecten van de video’s de jongeren de meeste aandacht geven, en hoe dat zich verhoudt tot de geloofwaardigheid. In welke mate zijn ze het eens met de inhoud? Wat maakt het uit of de emotionele toon van de video positief of negatief is? En in hoeverre zouden ze de video met anderen willen delen?
Invloed van vrienden
In de tweede deel van de studie worden vrienden van de deelnemers erbij gehaald om het effect van de aanwezigheid van vrienen te onderzoeken. ‘Hier gaan we kijken wat het effect is van hun aanwezigheid: op welke momenten kijken de deelnemers tijdens de video naar hun vriend? En hoe beïnvloedt dat de manier waarop zij de video beoordelen?’
Digitale weerbaarheid
Uiteindelijk willen Chen en haar collega’s de inzichten uit dit onderzoek gebruiken voor de ontwikkeling van interventies die de digitale weerbaarheid van tieners en jongeren versterken. Nu zit Chen, die zelf uit China komt, nog in de voorbereidende fase van het onderzoek. Daar hoort ook bij: uren Nederlandstalige TikTok-video’s doorspitten. ‘Nog best een uitdaging. Maar gelukkig ben ik nu ook Nederlands aan het leren, dat komt goed uit.’
Over dit onderzoek
Het onderzoek Tracking Adolescents' Susceptibility to Misinformation in the Digital Age wordt uitgevoerd door Jiemaio Chen, in samenwerking met Ili Ma, Eshter van den Bos en Zsuzsika Sjoerds. Het onderzoek wordt gesubsidieerd door AXA Research Fund.