Inaugurale rede

Leraar maatschappijleer worden? Haal je eerstegraads onderwijsbevoegdheid via de lerarenopleiding van de Universiteit Leiden en word docent in het voortgezet onderwijs.

Eerlijke en creatieve AI

Om intelligentere en liefst ook sociale robots en computersystemen te bouwen, moet er eerst meer kennis komen over de manier waarop mensen informatie interpreteren. Max van Duijn en Tessa Verhoef doen onderzoek op het snijvlak tussen sociale wetenschap en AI.

Je kunt spraak-assistent Siri vragen naar het weer, maar een écht gesprek zit er nog niet in. Je kunt niet refereren aan iets wat je eerder zei, of vragen waarom het systeem iets zegt. Stephan Raaijmakers, bijzonder hoogleraar vanuit TNO, wil daar iets aan doen.

Hoe beïnvloeden psychologie, cultuur, politiek en opvoeding ons leven in een snel veranderende wereld? Wat is de rol van opvoeding en ontwikkeling, en hoe beïnvloeden culturele verschillen onze samenleving? In de minor 'Introductie Sociale Wetenschappen: Mens en Gedrag in een Veranderende Wereld' (30…

Verantwoorde AI voor een sterke en veerkrachtige samenleving en wetenschap.

Nieuwe krachtige telescopen, zoals de European Extremely Large Telescope, zullen de atmosferen van aardachtige planeten gaan ontrafelen met behulp van nieuwe waarneemmethoden zoals onder ontwikkeling in Leiden. Zuurstof kan dan mogelijk als eerste bewijs dienen voor buitenaards leven.

Een boek vol verrassende feiten en inzichten over de belangrijkste uitvinding van de mens: lezen.

IT-jurist Eduard Fosch Villaronga wil diversiteit en inclusiviteit in AI-onderzoek bevorderen. Belangrijk, want van Twitter tot in looprobots ziet hij hoe kunstmatige intelligentie vooroordelen vertoont op het gebied van ras, gender en seksuele oriëntatie.

Dit proefschrift gaat over de bescherming van sociaaleconomische belangen onder de klassiek geformuleerde grondrechten die zijn neergelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM; Verdrag).

Wanneer ontdekte de mens het vuur? De zoektocht naar het antwoord op die vraag slaat steeds creatievere paden in. De nieuwste inzichten liggen niet verscholen in archeologische resten, maar in menselijk dna. De Volkskrant interviewde Wil Roebroeks over de meest recente ontwikkelingen.

De Neanderthaler is inmiddels uitgestorven, of leeft een deel van hen toch nog voort in ons? Archeoloog Gerrit Dusseldorp vertelt in de podcastserie Alledaagse Vragen hoeveel we op deze oermens lijken.

Kijk Magazine besteedde aandacht aan recent onderzoek waarin gemeld werd dat de vroege mens een concurrentiestrijd voerde met reuzenhyena’s om kadavers. Leids archeoloog Gerrit Dusseldorp duidt de resultaten en zet deze in perspectief.

Met de neanderthalers vormen de denisoviërs een euraziatische tak van het geslacht Homo. Pas in 2010 werd de denisovamens als aparte soort ontdekt. Nu is er in Laos een kies gevonden die nieuw licht kan schijnen op deze verre voorouder. Archeoloog Wil Roebroeks duidt de ontdekking in het NRC.

De Damschreeuwer. Voor Michiel van der Wolf markeert deze gebeurtenis de opkomst van een nieuw fenomeen: die van de verwarde personen. Want sinds die bewuste dodenherdenking in 2010 groeit het aantal meldingen van verwarde personen in Nederland in rap tempo in de statistieken. Maar, vraagt Van der Wolf…

In Duitsland zijn nieuwe bewijzen naar boven gekomen over de aanwezigheid van de moderne mens in Europa.

Eigenlijk waren ze op zoek naar de genetische basis van vuurgebruik bij de mens, maar wetenschappers uit Leiden en Wageningen ontdekten iets heel anders: aanwijzingen in het DNA dat de moderne mens slechter kan omgaan met giftige stoffen in rook dan neanderthalers en zelfs mensapen.

Experimentele technieken maken het mogelijk de piepkleine onderdelen van de mens als biologisch systeem in kaart te brengen: het DNA, de eiwitten, de cellen. Maar hoe vormen al die radertjes samen eigenlijk een mens? Wiskundig bioloog prof.dr. Roeland Merks helpt biologen de mens weer in elkaar te zetten.…

Schoonmakers met negentig seconden poetstijd per wc. Buschauffeurs die veel te weinig plaspauzes hebben. Maaltijdbezorgers die door een algoritme worden geappt als ze iets te traag fietsen: 'Kun je het vinden?' Hoe blijven mensen overeind in de veeleisende, dynamische werkomgeving van vandaag? Om die…

De rechter heeft een streep door het besluit van Kabinet gezet om Schiphol te laten krimpen. Terecht, zegt emeritus hoogleraar Lucht- en Ruimterecht Pablo Mendes de Leon.

In Nature beschrijven onderzoekers van de universiteiten van Leiden en Utrecht hoe 47 tanden uit Zuid-China aantonen dat de anatomisch modern mens minimaal 80.000 jaar geleden in die regio aanwezig was. 40.000 jaar eerder dan in Europa.

‘Archeologen graven geen verklaringen op, en al helemaal geen zekerheden’, aldus Joanita Vroom, hoogleraar Archeologie van Middeleeuws en Vroegmodern Eurazië. 'Hun taak is het overbruggen van de kloof tussen gevonden scherven en het dagelijks leven van mensen. Wat zegt keramiek uit vroeger tijd bijvoorbeeld…

De Leidse wetenschappers Quirine Eijkman en Jan-Peter Loof zijn benoemd tot ondervoorzitters van het College voor de rechten van de mens.

Een fragment van een menselijke schedel uit de collectie van het Rijkmuseum van Oudheden en een versierd bot van een bizon blijken uiterst zeldzame vondsten uit het einde van de laatste IJstijd. Ze zijn 13.000 jaar oud en zijn daarmee de vroegste moderne mens van Nederland én de oudste kunst. Beide…

Zijn alle moordenaars berekenende psychopaten met een obscene voorliefde voor bloederige kettingzagen? Als je Hollywood mag geloven wel, maar in de echte wereld gaat het toch vooral om alledaagse mensen met een problematische achtergrond. Hoogleraar Geweld en Interventies Marieke Liem roept daarom op…

De mens kan het internet de baas blijven, maar dan moet de ongebreidelde macht van Google en Facebook aan banden gelegd worden, betoogt publicist Jan Kuitenbrouwer in zijn boek Datadictatuur. Maar is dat genoeg om van het internet weer de gedroomde vrijplaats te maken?

HDL staat bekend als het ‘goede cholesterol’: het verlaagt de kans op hart- en vaatziekten. Sommige families hebben van nature veel HDL in het bloed. Onderzoek naar hun erfelijk materiaal kan bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe medicijnen die HDL verhogen.

Nieuwe koolstofdateringen van schelpen wijzen erop dat moderne mensen al minstens 45.900 jaar geleden in de Levant in Zuidwest-Azië leefden en van daaruit Europa koloniseerden. Dat is een paar duizend jaar eerder dan tot nu toe werd gedacht.

Op dinsdagavond 31 mei was Jorrit Rijpma te gast in het Radio 1 programma Bureau Buitenland van de VPRO.