Veni-beurs voor Michelle Spierings: ‘Horen vogels ook tik-tok, of tok-tik?’
‘Ik had niet verwacht dat ik de beurs zou ontvangen, maar het biedt wel ruimte voor een heel gaaf onderzoek,’ vertelt Michelle Spierings. De onderzoeker van het Instituut Biologie Leiden (IBL) heeft een Veni-beurs toegekend gekregen van wetenschapsfinancier NWO, voor maximaal 280.000 euro.
Wanneer mensen een vast ritme horen, gaan ze er al snel een bepaald patroon in herkennen. Een klok klinkt daarom voor iedereen als tik-tok, en niet tok-tik, ondanks dat de klok hetzelfde monotone geluid maakt. Het lijkt misschien gek dat we van getik een patroon maken, maar volgens Spierings heeft deze evolutionaire ontwikkeling van ons brein zeker voordelen.
Hoog-laag-combinaties
‘Het herkennen van een patroon helpt met de spraakontwikkeling,’ legt ze uit. ‘De meeste woorden beginnen hoog, en eindigen laag. Dat betekent dat deze hoog-laag-combinaties makkelijker te herkennen zijn als woorden. Dat is minder het geval met pauzes tussen woorden, die we toch vaak inslikken. Baby’s leren door het ritme sneller woorden herkennen. Dit rhytmic grouping bias is dus heel belangrijk’.
De vraag is echter wanneer deze bias is ontstaan en hoe het gelinkt is aan spraak en muziek. ‘Wat ik wil weten: hadden we dit ritmische gevoel al, en is daarom taal en muziek ontwikkeld zoals het is? Of is het andersom geëvolueerd?’ Met haar Veni-beurs hoopt Spierings meer duidelijkheid te krijgen. ‘Het lijkt mij voor de hand liggen dat wij deze bias al hadden en we daaromheen onze taal en muziekgevoel gestructureerd hebben. Maar eigenlijk weten we heel weinig zeker.’
Aap en vogels
Om toch meer over de evolutie van de bias te begrijpen, zal Spierings kijken naar de ontwikkeling in andere soorten. Eén daarvan is de penseelaap, die evolutionair gezien dicht bij ons staat en goed te onderzoeken is. Daarnaast zal de onderzoeker gaan kijken naar zebravinken en parkieten. De vogels staan wat verder van de mens af, maar leren wel geluiden op een vergelijkbare manier als mensen: door input te krijgen van andere en dit na te doen. Bij apen doet geen enkele soort dit.
Weinig kritische vragen
Ondanks dat Spierings nog niet zeker weet wanneer ze haar aandacht op dit onderzoeksproject kan storten, is ze wel erg blij met de toekenning. ‘Het is de eerste keer dat ik zo’n grote beurs heb ontvangen voor een aanvraag die ik alleen heb ingediend,’ vertelt ze. ‘Toen ze tijdens de interviewronde voor deze beurs weinig kritische vragen stelde en weinig doorvroegen, dacht ik doemdenkend dat ze geen interesse hadden in mijn onderzoek. Maar niets bleek minder waar,’ lacht ze.
Veni - NWO Talentprogramma
De Veni maakt, samen met Vidi en Vici, onderdeel uit van het NWO-Talentprogramma (voorheen: de Vernieuwingsimpuls). Veni is gericht op excellente onderzoekers die onlangs gepromoveerd zijn. Binnen het Talentprogramma zijn onderzoekers vrij om hun eigen onderwerp voor financiering in te dienen. Op deze manier stimuleert NWO nieuwsgierigheidsgedreven en vernieuwend onderzoek. NWO selecteert onderzoekers op basis van de kwaliteit van de onderzoeker, het innovatieve karakter van het onderzoek, de verwachte wetenschappelijke impact van het onderzoeksvoorstel en mogelijkheden voor kennisbenutting. In totaal kregen 89 wetenschappers een Veni-subsidie toegekend.