Nieuwe inzichten in mycobacteriële infecties met NWO-beurs
Waarom zijn mycobacteriën zulke succesvolle ziekteverwekkers? En zijn er verdedigingsmechanismen in het lichaam die helpen een infectie iets te verminderen? Om dit te achterhalen, heeft Annemarie Meijer de NWO Open competitie ENW-XL-beurs toegekend gekregen. Ze gaat niet alleen aan de slag. Aan het project nemen vijf andere vooraanstaande Nederlandse onderzoeksgroepen deel.
Het onderzoeksproject richt zich op mycobacteriën. Dat zijn ziekteverwekkers, die met name bekend staan als de veroorzakers van tuberculose. Daarnaast veroorzaken ze ook zogenoemde niet-tuberculose longinfecties. ‘Het zijn meesters in het ontwijken van het immuunsysteem,’ vertelt Meijer. ‘Daarbij zijn mycobacteriën ook berucht om hun goede weerbaarheid tegen antibiotica. Deze infecties behoren daarom nog steeds tot de dodelijkste ter wereld.’
Besmetten en beschermen
De onderzoekers gaan zich daarom buigen over drie vragen. Zo gaan ze kijken naar de mycobacteriën zelf, en hoe ze de besmette cellen in het lichaam – zogenaamde macrofagen - beïnvloeden. Daarnaast willen ze weten hoe macrofagen reageren na besmetting. Daar gaat Meijer zelf ook mee aan de slag. ‘We weten dat de cellen zich op een aantal slimme manieren enigszins beschermen tegen de bacteriën. Wij willen weten welke manieren ze gebruiken om verschillende soorten mycobacteriën te doden.’
Nieuwe inzichten voor nieuwe therapieën
Deze twee onderzoekslijnen moeten helpen de derde vraag te beantwoorden: hoe kunnen we de vondsten omzetten in nieuwe klinische therapieën? Bijvoorbeeld door afweermechanismen van macrofagen te versterken, of om juist specifieke systemen van de mycobacteriën als doelwit te gebruiken. ‘Een groot deel van het samenspel tussen mycobacteriën en hun gastheer is nu nog onbekend, maar we hopen zo nieuwe inzichten te krijgen,’ meent Meijer.
Fantastisch door samenwerking
‘Het is fantastisch om zo’n beurs binnen te slepen. Om leiding te geven aan een groep met vooraanstaande wetenschappers in het mycobacteriumveld is heel stimulerend. En het brengt de nodige vernieuwing in onderzoek doen,’ lacht de onderzoeker van het Instituut Biologie Leiden (IBL). Ze gaat samenwerken met de groepen van Ariane Briegel (ook IBL), Sergey Nejentsev (Amsterdam UMC), Edith Houben (VU Amsterdam), Jakko van Ingen (Radboud UMC) en Tom Ottenhoff (LUMC). ‘We gaan hier vijf jaar met veel enthousiasme mee aan de slag.’
Over de NWO Open competitie ENW-XL beurs
Binnen de Open Competitie ENW (Exacte en Natuurwetenschappen) kunnen onderzoekers individueel of in samenwerking onderzoeksvoorstellen indienen voor nieuwsgierigheidsgedreven, ongebonden fundamenteel onderzoek. Dit jaar is bijna 60 miljoen euro aan 21 verschillende projecten uitgereikt, waaronder vier Leidse consortia.