Expeditie deeltjesfysica: ga mee naar de wereld van het allerkleinste
Flitsende leptonen, knallende quarks en botsende bosonen: wartaal? Welnee, we hebben het hier over de allerkleinste deeltjes. In de lezingenreeks Expeditie deeltjesfysica nemen wetenschappers je mee naar de wereld van die deeltjes. Wetenschapper Ivo van Vulpen licht alvast een tipje van de sluier op en vertelt wat jij aan deeltjesfysica hebt.
Natuurkundigen die zich bezighouden met de allerkleinste deeltjes willen weten hoe de natuur werkt. ‘Wat is het spelregelboekje van de natuur?’, zegt organisator van de lezingenreeks Ivo van Vulpen (hoogleraar Wetenschapscommunicatie in de natuurkunde). ‘Het allerkleinste is al heel snel iets wat mensen niet kennen. Mensen kennen DNA en atomen, maar als het nog kleiner wordt, dan wordt het allemaal één pot nat: moeilijk en ingewikkeld. Juist mensen die dat denken moeten komen luisteren. Ik wil iedereen meenemen op dit avontuur.’
Veel technieken die worden ontwikkeld om kleine deeltjes te bestuderen, vinden hun weg naar de maatschappij.
Wat heb je er aan?
Het mooie is volgens Van Vulpen dat deeltjesfysica een lange reis is waarin steeds nieuwe dingen worden ontdekt. Zo leren natuurkundigen steeds meer over hoe bijvoorbeeld een atoomkern in elkaar steekt. Maar wat heb je daar nou aan? ‘Als je dat weet, kan je begrijpen hoe de zon brandt. En als je dat weet, kan je kernenergie maken of het gebruiken voor kernfusie. Dan kan je de zon nabouwen op aarde om er schone energie mee te maken.’
Veel technieken die bij het internationaal natuurkundig laboratorium CERN in Genève worden ontwikkeld om kleine deeltjes te bestuderen, vinden hun weg naar de maatschappij. Het gebruik van antimaterie en nauwkeurige detectoren in ziekenhuizen om kanker te ontdekken bijvoorbeeld. En ook stralingstechnieken om die kanker vervolgens te bestrijden of de ontwikkeling van kleurenröntgenfoto’s.
Zes lezingen
In zes lezingen lichten de wetenschappers steeds een ander onderwerp van deeltjesfysica uit. Zo gaan ze het hebben over antimaterie, toepassingen in de maatschappij en het Higgs-deeltje (dat alles massa geeft). Maar het gaat ook over wat wetenschappers nog niet weten: donkere materie. Van Vulpen: ‘Van elke kilo in het heelal die we begrijpen is er vier kilo die we niet begrijpen. We weten niet wat het is. Maar we weten wel met welke experimenten we dat misschien kunnen ontdekken.’
De lezingen zijn op woensdagavonden op 15, 22 februari en op 1, 8, 15 en 22 maart van 19.30 tot 21.00 uur in het Lipsiusgebouw. Op 29 maart is er de toneelvoorstelling Wim Klein: de laatste menselijke computer van 20.30 tot 22.00 uur in Theater Ins Blau in Leiden. Kijk voor meer informatie en aanmelden op de pagina van de lezingenreeks.
Tekst: Dagmar Aarts
Bannerfoto: De deeltjesversneller van CERN. Foto: CERN