Vrede in Midden-Oosten? Studenten gaan ermee aan de slag in de Peace Academy
Oplossingen bedenken voor het conflict tussen Israëliërs en Palestijnen: met die niet geringe opdracht gaat de Peace Academy in Den Haag van start. Twaalf studenten uit verschillende conflictgebieden beginnen samen met hoogleraar Maurits Berger een creatief denkproces met als doel: basisvoorwaarden voor vrede in het Midden-Oosten creëren.
Van eindeloze discussies naar vrede
In zijn collegezaal en daarbuiten ziet Berger studenten worstelen met het geweld en alle slachtoffers in Israël en Gaza. ‘Sommigen van hen zitten hopeloos vast in een woedende onmacht. Je krijgt daardoor eindeloze discussies over het benoemen van wat rechtvaardig of onrechtvaardig is. Gaat de oorlog om zelfverdediging of is er sprake van genocide? Die discussies leiden nergens naartoe. Dat is anders als je gaat nadenken over vrede, dan moet je opeens creatief aan de slag met een oplossing. In plaats van bezig te zijn met de oorzaken en analyse van alle ellende maken wij een beweging om daaruit te komen. Het klinkt enorm soft maar vrede wordt alleen gesloten tussen vijanden.’
'Er bestaat geen draaiboek voor een vredesakkoord. Soms hangt vrede samen met persoonlijkheden, met momenten en met toevalligheden'
Berger benaderde studenten met diverse achtergronden: Israëlisch, Palestijns, Turks-Cypriotische, Afghaans, Iraans, Chinees en Afrikaans. Van belang is dat de studenten verschillende perspectieven meebrengen en dat ze leren om open te staan voor het onverwachte. ‘Er bestaat geen draaiboek voor een vredesakkoord. Soms hangt vrede samen met persoonlijkheden, met momenten en met toevalligheden. Ik wil daarom bijvoorbeeld dat ze de memoires lezen van de onderhandelaars van de Oslo-akkoorden [red. vredesakkoorden gesloten in de jaren ‘90 tussen de Palestijnse PLO en Israël].’
Kunst en vredesbeweging
In zes sessies komen verschillende vredesprocessen voorbij, zoals dat van Zuid-Afrika en van Noord-Ierland. Maar er wordt ook meer out of the box gedacht, zoals de rol die kunstenaars spelen. ‘Het zijn vaak de kunsten die de eerste stappen maken in vredesprocessen. Daarom gaan we ook langs bij de Hogeschool der Kunsten, iets wat we met International Studies nooit eerder gedaan hebben. Met al die creativiteit gaan we vervolgens aan de slag.’
Studenten actief betrokken
Berger benadrukt dat de Peace Academy een initiatief in oprichting is. Het is geen vak, maar ook geen vrijblijvende activiteit. De studenten hebben meegedacht over de invulling van de sessies. Zo willen sommige studenten een voorstelronde waarbij ze vertellen hoe ze zich verhouden tot het conflict in Israël en Palestina. ‘Ik zou dat zelf niet gedaan hebben, omdat je daarmee de nadruk op de tegenstellingen legt. Maar zij gaven aan dat ze het nodig vinden om die emotionele verhouding tot elkaar uit te spreken en daarom gaan we dat toch doen.’
'We gaan geen vrede stichten met zijn allen. We gaan een denkproces in gang zetten, waarbij we creatief denken en een positieve blik stimuleren'
Wat de Peace Academy moet opleveren? ‘We gaan geen vrede stichten met zijn allen. We gaan een denkproces in gang zetten, waarbij we creatief denken en een positieve blik stimuleren’, vertelt Berger. ‘En op de lange termijn: als er ook maar één iemand meedoet bij wie een zaadje wordt geplant en die over tien jaar bij de Israëlische of Palestijnse overheid werkt en daar een initiatief kan nemen om te koersen op vrede, dan zijn we meer dan geslaagd.’
Maurits Berger heeft Arabisch en Rechten gestudeerd en heeft acht jaar in Egypte en Syrië gewoond, waar hij onder andere werkte als verkiezingswaarnemer in Gaza. Daarna was hij gedurende vijf jaar werkzaam als Midden-Oostendeskundige bij Instituut Clingendael, waar hij betrokken is geweest bij vredesinitiatieven, zoals die tussen Noord- en Zuid-Soedan. Zijn voorstel in 2005 om in de beslotenheid van Clingendael onderhandelingen tussen Hamas en Israël te initiëren werd echter als te controversieel afgewezen. Later heeft hij op de universiteit kleine 'denktanks' van studenten opgericht om oplossingen te zoeken voor de spanningen rondom islam in Nederland.
Tekst: Tim Senden