‘Voorbeeld voor andere vakken’: lesgeven tijdens lockdown biedt kansen voor innovatie
Hoe geef je online onderwijs aan 1500 eerstejaars rechtenstudenten? De klassieke onderwijsvorm met een hoor- en werkcollege was vanwege de coronamaatregelen niet meer mogelijk. Dit was voor Annemarie Drahmann, universitair hoofddocent aan de afdeling Staats- en Bestuursrecht, reden om – mede met behulp van een bijdrage uit de kwaliteitsmiddelen – het vak Inleiding Bestuursrecht helemaal opnieuw vorm te geven.
En met succes: het vak is positief beoordeeld (“Beste onderwijsvorm tot nu toe”) en het slagingspercentage voor het tentamen was hoog. In de evaluatie schreef een van de studenten: “het [zou] fantastisch zijn als andere vakken dit voorbeeld zouden aannemen!” In dit nieuwsbericht worden de gekozen onderwijsvormen beschreven.
Van hoorcolleges naar kennisclips met quizzen
In plaats van een hoorcollege waarin een docent in 1,5 uur de lesstof toelicht, is gekozen voor kennisclips. Deze zijn opgenomen in de speciaal hiervoor ingerichte pop-up-studio. Het voordeel van een video-opname is dat de docent niet gebonden is aan de vaste collegeduur van 2 x 45 minuten. Dit geeft de flexibiliteit om de stof op te delen in meerdere, kortere kennisclips. De studenten zijn hierover positief: “De kennisclips waren heel fijn om te bekijken. Ze waren opgeknipt in behapbare stukjes informatie en de verdeling per onderwerp maakte het ook makkelijker en aantrekkelijker om een moeilijk onderdeel nog eens te bekijken.”
Nieuw is ook dat direct nadat studenten de kennisclips hadden bekeken, zij online quizvragen konden beantwoorden over wat ze net gehoord hadden. Na het beantwoorden van de vragen, konden zij direct zien welke goed beantwoord waren en werd uitgelegd wat het juiste antwoord was en waarom. Het resultaat was dat studenten beter voorbereid naar de werkgroepen kwamen. Of zoals studenten het zelf in de evaluatie beschrijven: “Ik zou willen dat meer vakken zo zouden zijn opgebouwd. Je moet meteen opdrachten gaan maken en dat vond ik fijn. Zo ga je meteen met de stof aan de slag.”
Werkgroepen in break-out rooms
Iedere week konden studenten online een werkgroep volgen. Aan deze werkgroep konden maximaal 30 studenten deelnemen. Tijdens de werkgroepen werd een mix van opdrachten aangeboden. Een deel van de opdrachten konden studenten thuis al maken, maar een deel werd ook pas tijdens het onderwijs zelf gegeven. De studenten kregen de gelegenheid om in kleine groepen in break-outrooms samen op zoek te gaan naar het juiste antwoord op de vragen. Deze werkwijze heeft als didactisch voordeel dat studenten echt actief met de stof aan de slag gaan en er zo samen achter komen in hoeverre zij de stof al beheersen. Bijkomend voordeel in deze bijzondere tijden was dat de studenten even kort contact hadden met elkaar, zonder een docent erbij. “Het was heel nuttig om in de werkgroepen zelf met de stof aan de slag te gaan. Dat was heel verhelderend.”
Omdat in tijden van corona er rekening mee moet worden gehouden dat studenten het onderwijs niet konden volgen, is van iedere opdracht uit de werkgroep ook een video gemaakt. Iedere week was er een online vragenuur voor studenten die nog een vraag hadden over de video’s. Hoewel deze video’s waren bedoeld als achtervang voor het onderwijs, werd het hierdoor ook mogelijk om flexibel te studeren, wat door sommige studenten erg op prijs werd gesteld. De studenten waardeerden het dat ook in deze video’s de studenten de gelegenheid kregen om zelf mee te bladeren en de opdrachten te maken. “Voor vooropgenomen video's was de interactie dus zelfs nog aanwezig”, aldus een student.
Online tentamen: geen proctoring
Het tentamen bestond uit vijf open vragen die studenten thuis in 2,5 uur moesten beantwoorden. Uit de evaluatie bleek dat het tentamen representatief was voor het gegeven onderwijs. Om te voorkomen dat studenten zouden samenwerken, is er niet voor gekozen om te werken met het – veel bekritiseerde – proctoring, maar voor een combinatie van andere methoden. De vijf vragen werden in willekeurige volgorde aan studenten aangeboden. Daarbij werd gebruik gemaakt van one way navigation: als een student naar de volgende vraag gaat, kan deze niet meer terug. Ook was voor iedere vraag een aantal varianten bedacht, waarvan iedere student er een kreeg. Zo kregen maar weinig studenten tegelijk dezelfde vraag op hun scherm, wat samenwerken bemoeilijkt. Deze maatregelen zijn nodig, maar niet ideaal: ze zijn tijdrovend om uit te voeren voor een docent en vervelend voor de student. Toch heeft het digitaal maken van een tentamen ook voordelen: het gegeven antwoord is altijd leesbaar, de gegeven punten worden automatisch opgeteld en studenten kunnen ook digitaal hun tentamen inzien.
“Super leuk vak. Heel goed voorbereid en doordacht. Als je het hele programma vol[g]t, kán je bijna niet zakken. Echt top!”
Het was de moeite waard
Het bedenken en uitvoeren van deze onderwijsvernieuwingen heeft tijd gekost. Daarbij heeft Annemarie Drahmann ook gebruikgemaakt van de kennis van Arjen de Vetten, onderwijskundig adviseur bij het ICLON. Daarnaast zijn de quizvragen door haar collega’s Hidde Kremers en Marc Bakkum in Brightspace gezet. Voor deze extra inzet heeft zij van het faculteitsbestuur een financiële bijdrage kregen uit de kwaliteitsmiddelen. Mede gelet op de lovende evaluaties is deze inzet zeker de moeite waard geweest: “Dit was een fantastische invulling van online onderwijs. Waar docenten meestal proberen gewoon er het beste van te maken, is bij dit vak gebruikgemaakt van de mogelijkheden die online onderwijs biedt. Dat verdient grote waardering, dank voor deze invulling van het vak.”
Lessen voor de toekomst?
Het einde van de coronacrisis lijkt in zicht te komen. Gaan we dan terug naar het oude onderwijs of zijn deze onderwijsinnovaties blijvertjes? Vakcoördinator Drahmann wil zeker niet volledig terug naar het oude systeem. Zeker de kennisclips met quizzen zijn zo goed geëvalueerd dat die volgend jaar gewoon weer terugkomen. En de studenten zijn het daarmee eens:
“Ik zal de sectie aanraden de quizes met video’s ook te houden na de Coronacrisis. En dan net zoals dit jaar in de werkgroep oefenen met opgaven die men nog niet kon voorbereiden. Door de quizes ben je over het algemeen erg goed voorbereid, en gaat het oefenen in de werkgroepen echt een stuk makkelijker. Ook zijn de video’s bij de quizes heel erg handig. Als je iets niet weet, kan je gewoon het filmpje terug kijken. Al met al: erg waardevol materiaal, dat zelfs als er ook fysieke colleges gegeven zouden worden, ik de sectie aanraad om deze clips ook te houden naast de fysieke colleges.”